Hopp til innhold

Fagstoff

Novellaj væhtah

«Im maehtieh mov uvte vuejnedh aktem jieledem bielelen gærjah», Kronprinsessa sov rïhpestimmie-håalemisnie jeehti. «Maana-baelien raejeste dle naaken munnjien lohkeme, jïh manne nuepiem åådtjeme dan tjiehtjielasse tjaangedh gusnie fantasije jeala.»
Kronprinsessa Mette Marit tjåadtjoeminie. Guvvie.

Novella lea åenhkes tjaaleldh jïh litterææren soptsese maam tjaelije hæhtadamme.

Lissine:

  • Vaenie almetjh meatan
  • Akten dahkoen jallh heannadimmien bïjre
  • Ryöktesth dahkosne ("in medias res") jallh ov-vaantosne aalka
  • Ierielimmine orrije
  • Lohkije kaanne tjuara jïjtje ussjedidh minngie-gietjesne, guktie dellie maa sjædta? Ij gaajhke jeahtasovvh

Vierhkie-vierhtieh novelline

  • Soptsestimmie-vuekie
  • Novelline göökte såarhts soptsestæjjah

    Persovneles soptsestæjja: soptsestæjja lea meatan dahkosne

    Autoraale soptsestæjja: soptsestæjja lea dahkoen ålkoelisnie

Almetjh buerkiestidh

Gosse mijjieh dah ovmessie karakteerh/almetjh novellesne buerkiestibie dellie maehtebe naemhtie darjodh:

  • Ålkoe-jïjtsevoeth buerkiestidh, goh aaltere, tjoele jïh plïere
  • Sisnjelds-jïjtsevoeth buerkiestidh, goh almetji jïjtjevoete

Jïlhts maahta gellie almetjh/karakteerh novellesne årrodh, maehtebe daejtie göökte åejvie-såarhtide juekedh:

  • Statiske almetjh eah dan jïjnje jarkesh jallh skearkegh dååjresi gaavhtan.

  • Dynamiske almetjh dej dååjresi gaavhtan jarkesieh jïh skearkagieh.

Byjresem buerkiestidh

Byjrese, aktene novellesne, aajmoem skaepede. Tjaelije sijjiem, tseegkemh/bigkemh jallh dåehkieh buerkeste. Sïejhme byjrese aaj meatan dahkoem buerkiestidh.

Komposisjovne

Novellesne tjaelije heannadimmiem ovmessie vuekine skaepede.

  • In medias res, dellie mijjieh ryöktesth heannadæmman båetebe. Dellie mij akt joe heannadamme åvtelen novelle aalka

  • Kronologije, dellie tjaelije tïjjen mietie tjaala.

  • Retrospektijve soptsestimmievuekie: dellie tjaelije bååstide vuajna,jïh mijjieh åadtjobe daejredh mij aarebi heannadamme

  • Tjaatsestimmie, dellie tjaelije bïerkele mij akt edtja heannadidh.

  • Dialåågh jallh sceenh

  • Referaate, tjaelije åenehkslaakan tjaala mij heannedeminie

Gïelem jïh baakoeh veeljedh

Novellah ovmessie stijle-daltesh utnieh. Vuesiehtimmien gaavhtan vihkeles vueptiestidh jis teekstesne aarkebiejjien-gïele, noere-gïele jallh byjjes gïele. Tjaelije maahta ovmessie stijle-daltesh aaj utnedh seamma teekstesne.

Baakoeh

Saemien

Daaroen

jïjtsevoete

egenskap

ålkoe-jïjtsevoeth

ytre egenskaper

sisnjelds-jïjtsevoeth

indre egenskaper

jïjtjevoete

personlighet

tjoele

kjønn

statiske

statisk

dynamiske

dynamisk

byjresem buerkiestidh

skildre miljø

aajmoe

stemning

tjaatsestimmie

frampek

stijle-daltese

stilnivå

CC BY-SASkrevet av Helen Blind Brandsfjell.
Sist faglig oppdatert 28.09.2021

Læringsressurser

Guktie novellam analyseradidh jïh tjaeledh