Hopp til innhold
Fagartikkel

Raerieh gosse åehpiedehtedh

Daesnie naan buerie raerieh gosse edtjh åehpiedehtedh.

Åehpiedehtemem darjodh

Vihkele åehpiedehtemem tsiehkien mietie sjïehtedidh:

  • Maam edtjh åehpiedehtedh?

  • Gïese/giejtie edtjh åehpiedehtedh?

  • Gåessie jïh man guhkiem edtjh åehpiedehtedh?

  • Guktie edtjh åehpiedehtedh?

Maam åehpiedehtedh?

  • Veeljh teemam jallh aamhtesem maam datne sïjhth åehpiedehtedh!

  • Ussjedh jïh nænnosth maam datne sïjhth åehpiedehtedh jïh guktemeslaakan!

Gïeh dov goltelæjjah?

  • Jis datne edtjh klaassese åehpiedehtedh, maam dah aarebi daejrieh teeman jïh aamhtsen bïjre?

  • Mah dov bïevnesh jïh mij dov ulmie soptsestidh? Sjïehtedh åehpiedehtemem goltelæjjide!

Soejkesjh åehpiedehtemem!

  • Ussjedh jïh soejkesjh åehpiedehtemem guktie goltelæjjah bïevnesem jïh ulmiem hijvenlaakan guarkah.

  • Man guhkiem dov åehpiedehteme edtja årrodh? Sjïehtedh aaj tïjjen mietie!

Guktie goltelæjjide ïedtjeldehtedh?

Datne maahtah gellie vuekiej mietie åehpiedehtedh jïh goltelæjjide ïedtjeldehtedh. Dov åehpiedehteme gieltiegåbpoe jis datne goltelæjjajgujmie gaskesadth. Jis datne dejtie gihtjh aamhtesen bïjre dellie maahtah ånnetji dejgujmie digkiedidh mearan åehpiedehtieminie. Dellie dah aaj meatan jïh tuhtjieh gieltiegåbpoe datnem goltelidh. Gieltiegåbpoe aaj jis goltelæjjah maehtieh datnem gihtjedh aamhtesen bïjre.

Vuesehth!

Jis datne guvvie-raajroem nuhtjh dellie vihkele vuesiehtidh sjïehteles guvvieh, illustrasjovnh jïh teeksth man bïjre datne soptsesth. Dov naan gieltegs vuesiehtimmieh? Kaanne maahtah råållaspïele-boelhketjem aaj darjodh, jallh naan sjïehteles åenehks-filmem vuesiehtidh?

Guktie soptsestidh?

Juktie goltelæjjah edtjieh buerebe mujhtedh dam maam datne jeahtah:

  • Soptsesth tjïelkeslaakan jïh tjïelke dïjrine

  • Mubpesth jiehtieh vihkeles bïevnesh

  • Minngemes ikth vielie jiehtieh dam vihkielommesem

Vihkele aamhtesem joekehts våajnoeraedtijste aaj gïehtjedidh. Dellie dov åehpiedehteme buerebe.

Mujhtieh aaj dåajmieslaakan soptsestidh. Kanne dov aaj maam akt jiehtedh mij luste? Men mujhtieh, dam maam datne tuhtjh luste, kanne goltelæjjah eah tuhtjh dan luste.

Nuhtjh gïeleldh vierhkie-vierhtieh!

Man varki soptsesth, mennie gïele-vueline soptsesth, guktie baakojde jïh raajesidie deadtah leah gïeleldh vierhkie-vierhtieh mejtie maahtah nuhtjedh gosse njaalmeldh åehpiedahtah. Dagkarinie vierhkie-vierhtiejgujmie goltelæjjah buerebe dååjrehtieh jïh guarkah dam maam datne soptsesth. Vuesiehtimmiej gaavhtan:

  • Jis datne mojjehth, dellie goltelæjjah guarkah luste jallh hijven dam maam datne soptsesth.

  • Jis datne itjmiem vuesehth dellie goltelæjjah guarkah ålvoes jallh nåake dam maam datne soptsesth.

  • Jis reegkes gïeline soptsesth dellie goltelæjjah hijvenlaakan guvlieh, men sååjhtoe aaj govledh goh datne måarehke.

  • Jis datne soejme soptsesth dellie goltelæjjah tjuerieh goltelidh juktie buerebe govledh dam maam datne jeahtah, men aellieh soelke soptsesth olles govlh.

  • Jis datne dogkoe daagkoe ånnetji tjöödtjesth mearan soptsesteminie, dellie goltelæjjah hinnieh ussjedidh. Dellie gieltiegåbpoe datnem goltelidh jïh aelhkebe aaj guarkedh.

  • Jis åajvoehkommes baakojde jallh raajesidie sjïerelaakan deadtah mearan soptsesteminie, dellie aaj gieltiegåbpoe datnem goltelidh jïh goltelæjjah buerebe guarkah mij vihkielommes.

Gaskesadth goltelæjjajgujmie!

  • Vuartesjh goltelæjjide mearan soptsesteminie, dellie dah dååjrehtieh datne dejgujmie hijvenlaakan gaskesadth.

  • Hijven aaj goltelæjjide gihtjedh mearan soptsesteminie. Dellie tjoerh gihtjedh juktie dah guarkah gyhtjelassh dejtie.

  • Gosse datne goltelæjjide gihtjh dellie tjoerh goltelidh maam dah vaestiedieh.

  • Sååjhtoe goltelæjjah datnem aaj maam gihtjieh, dellie datne tjoerh daejtie hijvenlaakan goltelidh jïh vaestiedidh.

  • Jis datne varki soptsesth maahta gieltege datnem goltelidh, men gïervebe aaj guarkedh maam jeahtah. Sååjhtoe aaj govledh goh datne dearkoes.

  • Jis datne sååjmehke soptsesth maahta aelhkebe datnem guarkedh, men sååjhtoe aaj goltelæjjah vïssjehtuvvieh datnem goltelidh.

Heerjehtallh!

  • Vihkele soejkesjidh jïh sjïehtedidh guktie gaajhke hijven sjædta.

  • Vihkele heerjehtalledh åvtelen datne edtjh åehpiedehtedh.