Digkedh teemam Demokratije jïh meatan-årrojevoete

Daelie edtjh dåaresth-faageles aamhtesh digkiedidh demokratijen jïh meatan-årrojevoeten bïjre.

Veeljh mej laavenjassigujmie sïjhth barkedh, jïh guktemeslaakan barkh. Datne edtjh ussjedalledh, goerehtidh jïh digkiedidh njaalmeldh jallh tjaaleldh.

Veeljh aamhtesem, digkedh jïh vaestedh!

Digkiedimmes-aamhtesh

1. 18 jaepieh illedh

Digkedh jiehtegem «Gosse 18 jaepieh illeme, maahtah darjodh guktie sïjhth» jïh vaestedh!

• Guktie gosse noere 18 jaepieh illie? Buerkesth.

• Mah reaktah jïh dïedth noerh åadtjoeh gosse geerve-tjaaleldh sjidtieh? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Mij hijven jïh mij ij leah dan hijven gosse 18 jaepieh illh dov mïelen mietie?

2. Mejnie gïehteleminie?

Digkedh jiehtegem «Dah noerh ajve mobijle-telefovnine gïehteleminie» jïh vaestedh!

• Mejnie noerh mobijle-telefovnine gïehteleminie? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Man åvteste dejnie gïehteleminie?

• Man åvteste mobijle-telefovne vihkele noeride dov mïelen mietie?

3. Guktie noerine årrodh?

Digkedh jiehtegem «Dah noerh daan biejjien dan låannoeh» jïh vaestedh!

• Guktie noerh daan biejjien utnieh skuvlesne jïh seabradahkesne? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Mij jeatjahtovveme dej minngemes jaepiej? Mannasinie?

• Guktie noerine årrodh daan biejjien dov mïelen mietie?

4. Guktie «russine» årrodh?

Digkedh jiehtegem «Russe-tïjje lea vihkielåbpoe goh eksaamene» jïh vaestedh!

• Man åvteste sïjhth russine årrodh minngemes jaepien jåarhkeskuvlesne?

• Mah russe-vuekieh jïh öörnedimmieh hijven jïh mah nåake?

• Mij hijven jïh mij ij dan hijven guktie russine årrodh dov mïelen mietie?

5. Guktie neerrehtovvedh?

Digkedh jiehtegem «Dam jeehti barre lusten gaavhtan» jïh vaestedh!

• Guktie maahta noeride domtedh neerresovvedh? Buerkesth.

• Guktie almetjh sinsitniem neerrehtieh? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Gåessie neerrehtimmie irhkemasse sjædta dov mïelen mietie?

6. Guktie irhkemem orrijidh?

Digkedh jiehtegem «Jïjtse skåltoe lea» jïh vaestedh!

• Guktie noere almetjidie mah irhkesuvvieh? Buerkesth.

• Guktie noerh sinsitniem irhkieh? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Guktie buektiehtidh irhkemem orrijidh dov mïelen mietie?

7. Guktie saemie-væssjoehtimmiem orrijidh?

Digkedh jiehtegem «Saemieh dan jïjnjem krievieh» jïh vaestedh!

• Mij væssjoehtimmie jïh gusnie gååvnese? Buerkesth.

• Guktie væssjoehtimmie saemiej vööste? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Guktie buektiehtidh saemie-væssjoehtimmiem orrijidh dov mïelen mietie?

8. Mij noeride vihkele?

Digkedh jiehtegem «Im vïssjh saernieh lohkedh» jïh vaestedh!

• Mah saernieh datne provhkh lohkedh? Gåessie jïh gusnie?

• Mah saernieh datne tuhtjh ïedtjele lohkedh? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Man åvteste vihkele gellielaaketje saernieh lohkedh dov mïelen mietie?

9. Saatnan vuj ij?

Digkedh jiehtegem «Gaajhke mij tjaalaldihkie saatnan» jïh vaestedh!

• Guktie daejredh mah saernieh jïh bïevnesh saatnan? Buerkesth.

• Man åvteste maahta gïerve daejredh mij saatnan jïh mij ij leah? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Man åvteste vihkeles gaaltijidie laejhtehke årrodh dov mïelen mietie?

10. Almetjen jiermie vuj ij?

Digkedh jiehtegem «Gaajhke mij orre hijven» jïh vaestedh!

• Mij jiermie? Buerkesth.

• Guktie daejredh jis almetjen-jiermie vuj kåanste-jiermie?

• Mïsse hijven kåanste-jiermiem nuhtjedh jïh mïsse nåake dov mïelen mietie?

11. Saemiestidh sosijaale medijisnie

Digkedh jiehtegem «Vihkielommes sinsitniem hijvenlaakan guarkedh» jïh vaestedh!

• Datne provhkh saemiestidh sosijaale medijisnie? Gåessie jïh gusnie?

• Guktie nuepieh saemien-gïelem nuhtjedh sosijaale medijisnie? Neebnh vuesiehtimmieh.

• Guktie saemieh maehtieh jïjtse gïelem nænnoestidh sosijaale medijisnie dov mïelen mietie?

12. Jis «politihkerinie» orreme

Digkedh jiehtegem «Dah politihkerh barre gïrredeminie» jïh vaestedh!

• Mij/mah vihkielommes politihkeles aamhtese/aamhtesh?

• Maam datne sïjhteme jeatjahtehtedh jis politihkerinie orreme? Buerkesth.

• Guktie buektiehtidh jeatjahtehtedh jïh bueriedidh dov mïelen mietie?