Laavenjasse: Lööneme-baakoeh
Daam baakoem libie aaj, guktie jïjnjem jeatjebem, bijpelehistovrijen baakoe, jöödijste åådtjeme. Dej gïelesne, heebruven gïelesne jiehtieh “paasja” jis dle manne buektehtem staaran jiehtedh. Dam jis gujhth dle mijjen hearra maahta staeriedidh. Mijjese dïhte baakoe daaroen gïelen baaktoe bööti. Desnie jiehtieh påske. Dah jis baakoeh gusnie daaroen gïelesne åenehks jallh guhkies –å/-e, jiehtsh konsovnanti åvtelen, dejnie dïhte -å/-e værhtoej jïh sjïdti -åa- gosse edtjimh mijjem gïelese sjïehtesjidh. Seammalaakan –o/-ine. Nimhtie dam daaroen 'kort' mijjese sjædta kåarhte, daaroen 'port' mijjese påarhte, daaroen 'bort', mijjese båarhte.
Nimhtie dej beeli goh gïele lij annje fïerhten-beajjetje åtnosne jïh ellies faamosne. Dillie gïele jïjtsistie buektiehti dallah, orre baakoeh jeatjh gïeleste, sjïehtesjadtedh jïjtse gïelen tjoejeme-systeemen, fovnetigken, mietie. Minngiebijstie biejjijste leah gujht dah daaroen baakoeh 'doktor', mij mijjese sjïdti dåaktere, jïh daaroen 'dukke/dokke', mij mijjese sjïdti dåågka. Nimhtie almetje maahta tjahkasjidh baakoeh goltelidh jïh golteladtedh, mojhtelidh jïh onterdidh mestie dam numhtie jallh naemhtie sjïdteme.
Nåå, jis påaskide elmieh jïh nåake daelhkieh sjidtieh, dellie gujht maehtidie tjihkedidh, saemien jïh daaroen baakoeh baaltedidh. Nimhtie, manne sovmem, biejjie maahta varki nåhkelidh. Manne jis leam åådtjeme meatan årrodh, golteladtedh jïh gïehtjedidh, gosse bijpielistie mijjen gïelese jarkoestidh. Mijjen hearra hov lea Maarhkåsen vaentjelem mijjen gïelese jarkosteminie. Hearrah daarah gellieh gïeleh tjoereme lïeredh, dovne greekeri gïelem jïh jöödi, daaroen hebraisk. Gosse nåake daejredh guktie edtja staaran saemien gïelese buektiehtidh jarkoestidh, dellie aajhtsimh, sagki buerebe daejredh guktie aalkoegïeline tjåådtje, mejstie dam teevehtje/tyske gïelen jïh daanske-gïelen baaktoe daaroen gïelese jarkoestamme. Dellie barre goh rïekte-baalkam åadtjoejimh vaedtsedh, gosse åadtjoejimh daejredh guktie dam aalkoe-gïelesne tjåådtje, guktie dam leah ussjedamme jïh maam dam leah sïjhteminie jiehtedh.
Bijpielistie gujht dejtie nommide aaj maahta mijjen gïelen tjoejeme-systeemen jïh tjaeleme-vuekien mietie jarkoestidh. Hijven gujht sjædta, vaentjelem åadtjodh mijjen jïjtjemh gïelesne lohkedh jïh ij daarpesjh dabtedh gelliem lehkiem ov goh mijjen gïele dan sæjngoeh, guktie daaroen gïele duekesne vååjnoe jïh govloe.
Jaahkenelkien Aanna[1]
Ohtsedh gaajhkh lööneme-baakoeh tjaalegisnie. Mehtie gïeleste lööneme?
Guktie dah lööneme-baakoeh saemien gïelese sjïehtedamme?
Guktie daan bijjien, mejstie gïelijste dah jeenjemes lööneme-baakoeh båetieh?