Njuike sisdollui
Fágaartihkal

Joejke jïh joejkedh

Saemieh hov iktegisth joejkeme lea raajese maam gellien aejkien goltelamme. Daelie edtjebe goerehtidh mij lea joejkedh? Edtjebe saemien musihken histovrijem, åtnoem jïh ulmiem goerehtidh dejnie aerpievuekien vueline goh våarome.
En Sieidi, en samisk offerstein på Finnmarksvidda. Foto
Govva: Trym Ivar Bergsmo / CC BY-NC 4.0

Joejkedh, hov lea vuelieh laavlodh

Saemien aerpievuekien musihke-hammoe lea joejkedh, mij vokaalen musihke-hammoe. Aerpie-vuekien mietie, saemien siebriedahkesne jïh kultuvresne, joejkeme dovne lidteratuvre jïh musihke. Joejke iktegisth sjïere sijjiem åtneme, dovne goh identiteete-markööre jïh nåejtien musihke båeries jaahkosne. Joejkedh aaj vuekie almetjh jïh heannadimmieh mujhtedh. Vuelie joekoen båeries njaalmeldh sjangere. Joejken gellielaaketje, dovne hammoe jïh sisvege, jïh sijjeste sæjjan joekehtahta Saepmesne. Aerpievuekien mietie dan seamma funksjovnem åtna gaajhkene lehkesne. Joejkh almetji bïjre tjïelke sosialiseereme-funksjovnem utnieh. Gosse joejkem åådtje dellie almetje dan jïjtse individualiteete åådtje jïh jïjtjeraarehke almetjinie ektievoetesne sjædta. Identifikasjovne-faktore lea almetjen nomme tonigujmie.

Joejkh eatnemen bïjre

Saemieh ovmessie sijjieh eatnamisnie juejkieh. Kaanne dah sijhtieh sijjiem earoehtidh juktie desnie dan hijven gåatome, aales jallh tjaebpies. Kaanne kraejhpies laante gusnie tjuara våårege-laakan juhtedh. Aejlies sijjie, vaerie jallh dajve aaj joejkh utnieh.

Joejkh heannadimmiej bïjre

Saemieh aaj sjïere heannadimmiej bïjre juejkieh. Dellie dah mujhtieh mij heannadamme jïh dellie heannadimmieh mojhtesisnie vöörhkesuvvieh.

Vuelien jallh joejken baakoej bïjre

Åarjelsaemieh vueliem juejkieh. Vuelie lea laavlome mah saemieh vaajestieh. Gååvnese gellie baakoeh guktie joejkedh. Joejkedh dellie datne joejkh. Gåessie aalkah joejkedh dellie jiehtebe joejkijahtjedh, joejkijidh jallh joejkijïhtjedh. Jis væjkele joekedh dellie datne joejkeles. Jis ajve onn’ohtje joejkebe, dellie mijjieh maehtebe joejkedalledh, joejkedidh jallh joejkestidh. Jis måarehke jallh buasjehke gosse joejkebe dellie maehtebe aejvierdidh jallh aajvardalledh. Voeledh jïh joejkedh leah plïere-baakoeh. Jis håjnan dellie datne aajverdsvueliem aejvierdimmine voelh. Jis sïjhth gïem jallh maam akt jaskoehtidh dellie datne edtjh ennehtidh. Gååvnese aaj vuesiehtimmien gaavhtan skromhpe-vuelieh jïh duvrien-vuelieh. Jis datne gaajhkem maahtah dellie datne vualijes jïh vuelie-tsïemehke.