Geahččaladdan: DNA-profiillat
Ulbmil dáinna iskosiin lea ipmirdit elektroforesa prinsihpa ja oahppat mo ráhkadit ja analyseret DNA-profiillaid.
Dán áigge geavahit riektegenetihkarat kapilláraelektroforesa teknologiijain mii lea ollu ovdánan, muhto dán sáhttá maid bargat luohkkálanjas árbevirolaš dildi-elektroforesa bokte.
Elektroforesa lea teknihkka mainna sirre elektralaččat láddejuvvon partihkaliid elektralaš gietti bokte. DNA:s lea negatiiva láddagas ja gesso dan dihte elektralaš gietti positiiva povlla guvlui. Dan bokte go diktit DNA-bihtáid johtit ávdnasa čađa mas leat binna bánna ráiggit, nu mo agarosa-dildi, de DNA-bihtát sierranit guhkkodaga vuođul. Oanehis DNA-bihtát johtet jođanit, dan botta go guhkes DNA-bihtát johtet njozebut frikšuvnna geažil mii lea ávdnasa ja DNA gaskkas.
DNA iešalddis lea oaidnemeahttun, muhto jus lasiha ivdnemearkka, de sáhttá oidnot. Dildi-elektroforesain sáhttá vuojihit máŋga iskosa oktanaga, mii mearkkaša ahte sáhttit ráhkadit máŋga DNA-profiilla seammás, maid de veardidit ja analyseret njuolga dilddis.
Danne go DNA-profiillat geavahuvvojit sihke lagas fuolkevuođaanalysaide ja biologalaš luoddaiskosiid analysaide, de sáhttá luohkká válljet bargat rihkusbáikkiguorahallamiin dahje áhččivuođaáššiin.
Dán geahččaladdamii dárbbašehpet láivuduvvon elektroforesabuffera (1x) ja agarosa-dilddi. Dáid sáhttá ráhkadit dahje oastit rámbuvrrain mat vuvdet rusttegiid luonddufágaoahpahussii. Elektroforesabuffer ostto konsentrerejuvvon luvusin ja láivuduvvo destillerejuvvon čáziin (seaguhangorri 49:1). TAE-elektroforesabuffer ja agarosa-dilddi ráhkadanbagadus.
Jus dis leat máŋga elektroforesagári, de ávžžuhit ahte oahppit barget geahččaladdama, dan sadjái go demonstreret geahččaladdama.
Iskosiid ráhkadit
Biebmoivnniiguin heive govvidit DNA-iskosiid go dat eai gáibit nu ollu erenoamáš rusttegiid, ja dat govvidit bures DNA-profiillaid prinsihpa. Danne go biebmoivnniin leat iešguđetlágan ivdnemolekylat, de ivnnit ráhkadit iešguđetlágan minstariid. Dainna lágiin dat govvidit iešguđetlágan DNA-profiillaid.
Merke 4 eppendorfabohcci, ja ráhkat gearggusin iskosiid sávahahtti case:ii bagadusa mielde maid gávnnat tabeallain vuolábealde.
Case 1: Rihkusbáikkii guorahallan
DNA-analysa sáhttá geavahit guorahallat biologalaš luoddaiskosiid muhtin rihkusbáikkis. Dakkár analysain mii veardidit DNA-profiillaid, ja ohcat minstara mii lea ideanttalaš luoddaiskosis ja muhtin várohuvvon olbmo iskosis. Dán áššis mis leat golbma várohuvvon olbmo.
Iskkus | Biebmoivnnit (Wilton) | Seaguhangorri/hivvodat |
|---|---|---|
Rihkusbáikki luoddaiskkus | Leaf green + orange | 1:1 (100 µl + 100 µl) |
Várohuvvon 1 | Leaf green | 200 µl |
Várohuvvon 2 | Violet | 200 µl |
Várohuvvon 3 | Leaf green + orange | 1:1 (100 µl + 100 µl) |
Case 2: Áhččivuođaášši
DNA-analysa sáhttá geavahuvvot áhččivuođaáššiin. Danne go mii árbet beali iežamet DNA:s áhčis ja beali eatnis, de lea oiddolaš váldit mielde máná eatni DNA-iskosa dakkár analysaide. Dan dihte mii ráhkadit DNA-profiilla mii gullá mánnái, máná eadnái ja máná guokte vejolaš áhččái.
Iskkus | Biebmoivnnit (Wilton) | Seaguhangorri/hivvodat |
|---|---|---|
Mánná | Leaf green + orange | 1:1 (100 µl + 100 µl) |
Máná eadni | Leaf green | 200 µl |
Áhčči 1 | Violet | 200 µl |
Áhčči 2 | Royal blue + orange | 1:1 (100 µl + 100 µl) |
Jus geavahat eará ivnniid dahje biebmoivdnemearkkaid, de fertet iskat daid ovdagihtii. Iešguđet ivnniin leat iešguđetlágan ivdneluvvosat ja iešguđet sturrodat molekylain, ja danne eai leat seamma fragmenterenminstarat.
- Bija gárvvisin elektroforesagári, njoara elektroforesabuffera dasa ja lavtte elrávdnjegáldui. Váldde eret gežiid foarpmas masa leikejit dilddi, ja bija dilddi elektroforesagárrái nu ahte gálggan lea negatiiva (čáhppes) elektroda guvlui. Deavdde láivuduvvon elektroforesabuffera dassažii bures gokčá dilddi. Váldde várrogasat eret gálggana vai oaččut buriid ráiggiid gosa bijat iskosiid.
- Lasit 10 µl guđege iskosis iešguđet ráiggiide dilddis. Dás lea dehálaš ahte dieđát guhte iskkus lea guhtege. Biebmoivnni sohkkara geažil leat iskosat losibut go buffer, ja dat vuddjot čábbát ráiggiid bodnái. Leage várrogas go lasihat iskosiid vai eai golgga miehtá ja seahkán.
- Bija lohki elektroforesagárrái. Várut ahte elektroforesagárri elektralaš povllat lea riekta biddjon dilddi ráiggiid ektui. Don háliidat ahte iešguđet ivnniid molekylat johtet dilddi rastá, negatiiva povllas positiiva povlii.
- Vuojet iskosiid 90 volttas 20-30 minuhta dassažii ivnnit leat bures háddjanan dildái ja ráhkadan buori fragmenterenminstara.
Jáddat elrávnnji ja váldde eret lohki. Cokka suorbmafáhcaid ja lokte dilddi eret elektroforesagárris. Bija áinnas vilges báhpira vuollái vuoi šaddá buoret kontrásta ivnniin. Guđege iskosa fragmenterenminsttar govvida ovtta DNA-profiilla.
Analysere bohtosiid dan bokte go veardidat daid iešguđet iskosiid fragmenterenminstariid njuolga dilddis.
- Máhttibehtet go čilget fragmentereminstara?
- Čilgebehtet mii okta DNA-profiila lea.
- Manne gohčodit DNA-profiilla maiddái DNA-suorbmasadjin?
- Manne lea elektroforesa dehálaš go galggat ráhkadit DNA-profiilla?
- Lea go erohus DNA-profiillaid analysain áhččivuoaáššiin ja rihkusbáikki guorahallamiin?
- Mo gieđahallet politiijat DNA-profiillaid jus sis eai lea várohuvvan olbmot áššis?
Guoskevaš sisdoallu
Riektegenetihkka sisttisdoallá čuovvolit ja analyseret biologalaš luottaid rihkusáššiin, fuolkevuođa mearridit ja olbmuid identifiseret.
Framgangsmåten for tillaging av elektroforesebuffer og agarose-gel.