Førebu deg til munnleg-praktisk eksamen

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Stein Dvergsnes

Formålet med ein munnleg-praktisk eksamen er at du skal få vist at du har forstått teorien i faget og kan bruke han i praksis, til dømes ved å analysere tekstar. Teoriane du skal kunne, er beskrivne i kompetansemåla i faget.

Du finn kompetansemåla etter kommunikasjon og kultur 3 på nettsidene til Utdanningsdirektoratet.

Frå du blir trekt ut til eksamen i faget, har du 48 timar på å førebu deg før sjølve eksamen. Det er vanleg å møte faglæraren sin rett etter trekket. Då får du eit overordna tema og kompetansemåla som er knytte til det. Du kan få eit analyseoppdrag og problemstilling saman med nokre tekstar som klargjer temaet.

Det er meininga at du skal bruke dei to dagane til å førebu deg. Du skal òg ha ein faglærar tilgjengeleg i denne perioden. Læraren kan til dømes gi råd om du bør velje presentasjon eller ikkje. Du kan òg diskutere og snakke med medelevar om temaet i denne perioden, men hugs at du på sjølve eksamen skal svare på ei anna problemstilling enn dei andre, og du må klare deg åleine. Ikkje la nervøsiteten eller uvissa til andre påverke deg, men stol på deg sjølv.

Bruk førebuingstida til å repetere og lese deg opp på temaet du har trekt. Det er lurt å lage eit tankekart til temaet og/eller problemstillinga du har fått, slik at du får ei oversikt over kva det kan vere relevant å snakke om under eksamen.

Her får du eit døme på eit tema som kan knytast til mange mål i læreplanen, og ei problemstilling som opnar for at du kan utforske frå fleire perspektiv gjennom analysar av konkrete kulturuttrykk og tekstar.

Tema

"Russefeiring som kulturelt fenomen"

Problemstilling

Vel eigna metodar, teoretiske perspektiv og analyseverktøy til å utforske temaet du har fått delt ut.

Ulike løysingsforslag

Her får du tre ulike forslag til korleis du kan angripe problemstillinga, med lenker til aktuelle ressursar i faget kommunikasjon og kultur 3 på NDLA.

1. Bruk kulturkrinsløp-modellen til å analysere ein russegenser, russelåt eller russebuss. Denne modellen opnar for brei analyse av fenomenet og den kulturelle konteksten det oppstår i, frå produksjon til konsum. Eit døme på korleis du kan bruke denne, finn du i artikkelen Kulturkrinsløp-modellen.

2. Gjer ei diskursanalytisk utforsking av kjønn og russefeiring med utgangspunkt i sjølvvalde russelåtar og bilete frå sosiale medium. Forklaring på korleis du kan gjere diskursanalyse, finn du i ressursen Korleis gjere diskursanalyse?

3. Gjer djupneintervju med elevar i vidaregåande skule for å forstå og utforske makt og kommunikasjon i samband med russegrupper. Bruk teoriar om kultur og kunnskap om kommunikasjon og sosiale faktorar og kulturelle verdiar til å tolke og analysere intervjuet, i tillegg til kunnskap om språklege mønster og pragmatikk. Forslag til teorigrunnlag finn du her:

   • Makt og kommunikasjon i lokale og globale samanhengar

   • Sosiale faktorar i kommunikasjonen

   • Kulturelle dimensjonar: individualisme vs. kollektivisme

   • Bourdieu: kapital, habitus og felt

I førebuingsdelen til eksamen i kommunikasjon og kultur 3 skal du få tildelt eit breitt tema som kan dekke store delar av læreplanmåla og kjerneelementa i faget.

Så kan du få ei problemstilling eller eit analyseoppdrag knytt til temaet, eller du kan bli bede om å forme ut dette sjølv. Sidan dette er ein lokalgitt eksamen, blir dette utarbeidd på kvar enkelt skule, men målet er at du skal få vise så brei kompetanse i faget som mogleg.

Du kan til dømes bli bede om å gjennomføre ein samtaleanalyse, forske på eit kulturelt fenomen/kulturuttrykk eller analysere ein tekst eller eit kulturuttrykk. I lenkene under finnar du meir fagstoff frå NDLA som går nærare inn på dette.

Samtaleanalyse

• Språk- og samtaleanalyse

• Kommunikasjon, kultur og makt

Utforske eit kulturelt fenomen eller kulturuttrykk

• Kulturkrinsløp-modellen

• Semiotikk

Analysere tekst eller kulturuttrykk

• Gjer ein samanliknande analyse av sjølvvalt tekstutval

• Diskurs

• Semiotikk

• Kommunikasjon, identitet og teknologi

I løpet av skuleåret har du lært å bruke mange ulike teoriar og metodar i faget. Ei viktig ferdigheit i faget er nettopp å velje metodar, omgrep og teoriar sjølv. Synest du det er vanskeleg å velje kva du kan bruke? Og har du klart for deg kva som er forskjellen på teori og metode?

Her kan du lese meir i fagartiklar på NDLA:

• Korleis velje teori og metode til analyseoppgåver?

• Observasjon, intervju eller spørjeundersøking?

• Korleis forstå kulturelle fenomen?

• Kulturuttrykk og identitet (analyse)

• Kommunikasjon, kultur og makt

Korleis du førebur deg til eksamensdagen, kjem an på om du vel å halde ein presentasjon i første del, eller om du berre vil ha fagsamtale i alle dei 45 minutta eksamen varer.

Presentasjonen

Viss du vel å lage ein PowerPoint-presentasjon, er det lurt å unngå for mykje tekst. 10–20–30 kan vere ein god tommelfingerregel: maksimum 10 lysbilete – maksimum 20 minutt – minimum skriftstorleik 30. Kanskje er det òg lurt å bruke meir bilete enn tekst? Hugs at sjølve PowerPoint-presentasjonen ikkje skal vere manuset ditt.

Øv på framføringa før eksamensdagen! Du har sikkert lært om dei fem arbeidsfasane i retorikken i norsktimane, der memoria er den nest siste. I antikken brukte dei såkalla retorane memoreringsteknikkar for å hugse kva dei skulle seie. Kanskje kan du la deg inspirere av nokon av dei gamle meistrane i retorikk? Det er alltid meir interessant å høyre på nokon som snakkar fritt om eit emne, enn nokon som les opp frå manus. Dette gjeld faktisk på eksamen òg.

Treng du fleire tips til sjølve eksamensdagen? Les artikkelen Gjer det bra på munnleg eksamen.

Viss du vel å førebu ein presentasjon, utgjer fagsamtalen del 2 av eksamen og varer i cirka 20 minutt. Viss ikkje startar du rett på fagsamtalen, som då varer i inntil 45 minutt. I begge tilfelle gjeld følgande:

• Fagsamtalen kan omfatte alle kompetansemåla knytte til det temaet du har trekt.

• Dersom du ikkje får vist nok kompetanse i faget innanfor det temaet du har trekt, kan du få spørsmål frå andre delar av læreplanen.

• Du får ikkje vite på førehand kva spørsmål som blir stilte i fagsamtalen.