Sukker og søte produkt

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC

Bilete: Pixtal, NTB

Lenge var sukker ei luksusvare for dei aller rikaste. I byrjinga vart det berre nytta som krydder på grunn av liten tilgang og høg pris. Først mot slutten av 1700-talet vart sukkerproduksjonen så effektiv at prisen fall og sukkeret vart tilgjengeleg for folk flest.

CC BY-NC-SA

Bilete: Kennet Havgaard

Sukker kjem frå sukkerroer og sukkerrøyr. For å utvinne sukker presser ein sukkerrøyra for å få ut råsafta. Råsafta blir så reinsa og dampa inn til reint sukker. Råsukkeret som blir danna, er brunt og aromatisk.

Når vi raffinerer råsukkeret, går råsukkeret gjennom ein slags reinsingsprosess. I denne raffineringsprosessen fjernar vi mellom anna eit stoff som heiter melasse. Det er dette stoffet som gir sukkeret brunfargen. Kvitt sukker er derfor raffinert. Som eit biprodukt av denne prosessen får vi sirup.

Smakstilsetjing

Sukker smakar søtt, og det blir derfor nytta til baking av kaker og dessertar der vi ønskjer ein søt smak.

Konserveringsmiddel

Sukker har evne til å binde vatn, og det har derfor ein konserverande verknad. Mikroorganismar må ha vatn for å vekse. Tilset vi nok sukker i ei matvare, bind sukkeret vatnet og hindrar dermed bakterieveksten. Dette dreg vi nytte av når vi lagar syltetøy og saft.

Smaksforsterkar

Sukker kan i små mengder styrke smak og aroma i ulike matrettar. Ei klype sukker kan til dømes mildne sur og bitter smak i ein saus.

Konsistens

Sukker er med på å gi rett konsistens og volum i kaker og brød. I tillegg har sukker evne til å danne gelé saman med pektin frå frukt og bær.

Karamellisering

Sukker kan smeltast til karamell og kan dermed nyttast til mykje innanfor konditorvarer, i bakverk og karamellsaus.

Sukker inneheld ingen naudsynte næringsstoff og gir berre energi, derfor blir sukker òg kalla tomme kaloriar. Forbruket av sukker har auka dei siste tjue åra, og nordmenn får i seg langt meir sukker enn det som blir tilrådd.

Helsestyresmaktene tilrår at maksimalt ti prosent av energiinntaket vårt skal kome frå sukker.

Det finst mange ulike sukkertypar. Dei vanlegaste er:

CC BY-NC

Bilete: Stein J. Bjørge

farin

vanleg kvitt strøsukker

brun farin

vanleg sukker tilsett melasse

perlesukker

sukker i store krystallar

raffinade

sukker pressa til bitar, sukkerbitar

kandissukker

store råsukkerklumpar

melis

sukker i pulverform

vaniljesukker

melis blanda med vanilje

sirup

biprodukt ved raffinering av sukker

demerara

brunt uraffinert røyrsukker

Sukker bør oppbevarast på ein tørr stad då det lett trekker til seg vatn og dannar klumpar om det blir utsett for væte.