Halloween i biologi
Lag "ekte" filmblod med berre to ingrediensar, og skriv ein beskjed til ein "god venn". Sjå oppskrift i forsøket om blodig skrift.
Filmblod er vel og bra, men når vi har biologi, har vi faktisk ei fagleg grunngiving for å bruke ekte blod òg!
I dette forsøket skal de undersøke samansetjinga til blodet og studere korleis blodceller oppfører seg i ulike miljø: Forsøk: Vi undersøker blodet.
Aktuelt mål i læreplanen: utforske samanhengar mellom anatomi og fysiologi og gjere greie for prinsippa for livsprosessane i organismar
Slim må til for å markere denne høgtida på ein god måte, ikkje sant? I tillegg er slim ein viktig faktor i det uspesifikke immunforsvaret. Ja, for ikkje å gløyme at vi har eit heilt slimrike i systematikken! Det kan de lese meir om i artikkelen Det uspesifikke immunforsvaret og artikkelen Tre små rike.
Deretter kan de skaffe dykk litt meir handfast erfaring med slim med denne aktiviteten: Forsøk: Lag slim.
Aktuelt mål i læreplanen: gjere greie for korleis virale og mikrobielle sjukdommar oppstår, spreier seg og blir nedkjempa
Skriv ut dykkar eige 3D-skjelett. Bruk det til å jobbe med skjelett, musklar og rørsle – og til pynt, sjølvsagt!
Filene de treng, kan de laste ned frå Mr Bones -- Articulated Skeleton på nettsida Thingiverse.
Forslag til utvidingar:
Bruk diodar og lag lysande auge til skjelettet.
Lag ei lyslenke som ein modell for fordøyingskanalen. Klarer de å programmere lenka slik at lyset viser veg ned gjennom fordøyingskanalen?
Aktuelt mål i læreplanen: utforske samanhengar mellom anatomi og fysiologi og gjere greie for prinsippa for livsprosessane i organismar
Graskar kjem opphavleg frå Amerika, og arkeologiske funn viser at dei amerikanske urfolka dyrka graskar for 5000–6000 år sidan. Graskar har eit tjukt, hardt skal som kan vere glatt, knudrete eller med langsgåande riller. Fruktkjøttet er gult til oransje, fast og søtt.
Fruktkjøtt, ja, men er graskar ei frukt? Eller er det ei grønsak, ei nøtt eller eit frø? Disseker eit graskar og finn det ut. Viss de planlegg disseksjonen godt, kan de ende opp med ei fin graskarlykt til slutt.
Les meir om graskar og få tips til korleis de kan lage graskarlykt i artikkelen om graskar.
Aktuelt mål i læreplanen: utforske korleis dei taksonomiske kriteria har endra seg i tråd med den teknologiske utviklinga, og samanlikne organismar med omsyn til fellestrekk og variasjon
I dette forsøket skal de "plage" ein seigmann eller seigdame. De skal observere korleis hen reagerer, og prøve å forklare reaksjonen. Og kva skjer i kroppen vår når vi et seigmenn? Kan det samanliknast med det som skjer i dette forsøket?
Aktuelt mål i læreplanen: gjere greie for korleis utvalde reguleringsmekanismar styrer homeostase hos mennesket, og undersøkje korleis livsstil kan påverke desse mekanismane
I oppgåva Fordjuping i ein dyreart skal du fordjupe deg i éin art frå dyreriket. I oppgåva vil du lære om tema som systematikk, økologi og biologisk mangfald, og ikkje minst funksjon og tilpassing hos dyrearten du har valt. Sidan det er halloween, vel du sikker ein skikkeleg skummel og dødeleg edderkoppart, eller?
Aktuelle kompetansemål i læreplanen:
utforske korleis dei taksonomiske kriteria har endra seg i tråd med den teknologiske utviklinga, og samanlikne organismar med omsyn til fellestrekk og variasjon
utforske samanhengar mellom anatomi og fysiologi og gjere greie for prinsippa for livsprosessane i organismar
Utdanningsdirektoratet. (2021). Læreplan i biologi (NBIO01-02). Fastsett som forskrift. Læreplanverket for Kunnskapsløftet 2020. https://www.udir.no/lk20/bio01-02