Distribusjon som konkurransemiddel

Programleiar: Distribusjon blir ofte definert som alle aktivitetar og tiltak ei bedrift set i verk for å organisere varestraumen frå produsent til sluttbrukar. Det betyr at distribusjon er grunnlaget for det aller meste innanfor business.

Eg heiter Sarah Natasha Melbye, og denne episoden skal handle om nettopp distribusjon. Eg har snakka med Jon Kåre Stene. Han er medgründer av Kolonial.no, der han no jobbar som sjef for nye forretningsmodellar. Jon Kåre blir rekna som ein av Noregs fremste ekspertar på distribusjon og logistikk i ei kompleks verdikjede.

Kolonial.no bytte nyleg namn til Oda, men vi bruker Kolonial.no i denne samtalen sidan namnebytet ikkje hadde skjedd då vi snakka saman.

Hei, Jon Kåre. Dersom du hadde møtt nokon som aldri hadde høyrt om Kolonial.no, korleis ville du enkelt forklart kva det er?

JKS: Kolonial.no er ein daglegvarebutikk på nett. Vi har bygd opp Kolonial.no til å vere ein slags Rema 1000, Meny eller Kiwi på nett. Vi løyser dei same behova som desse fysiske daglegvarebutikkane, men vi gjer det på nett og på ein enklare måte.

Kolonial.no er ein nettbutikk der mange handlar mat veldig ofte. Det gjer at vi er på døra til kundane våre veldig ofte, og dermed har vi ein god grobotn for å kunne tilby fleire varer og tenester. Derfor trur eg at Kolonial.no etter kvart kjem til å utvikle seg til noko meir enn det er i dag.

Programleiar: Det må vi snakke om litt seinare, men lat oss halde oss til distribusjon først. På kva måte er distribusjonsavgjerder viktige for ei verksemd?

JKS: Distribusjon er jo eit ganske vidt omgrep, men for meg handlar det om korleis ein som verksemd klarer å levere ei teneste eller ei vare til ein kunde. Det er grunnlaget for det meste innanfor business, for om du ikkje klarer å distribuere varer eller tenester til kundane dine, så har du jo ikkje noko å tilby. Sånn sett blir distribusjonsavgjerder heilt sentrale.

Programleiar: De driv med mat, Jon Kåre – kva for nokre ekstra distribusjonsutfordringar skaper dette?

JKS: Vi har fleire utfordringar å ta omsyn til. Det eine er temperatur: Vi må sørgje for at maten er trygg for kundane, og då må vi vere klar over både korleis vi oppbevarer maten på lager og i bilar, og korleis vi handterer og plukkar produkta. Vi sel òg frukt og grønt og andre produkt som vi må behandle på ein måte som vernar kvaliteten. Vi tek jo val for kundane våre som dei ikkje kan styre sjølve, så då må vi vere flinke på det vi gjer.

Ein annan ting som skil daglegvarekjøp frå andre typar handel på nett, er at ei daglegvarelevering ofte består av 40–50 varer, noko som er ein ganske stor ordre. Det er derfor meir arbeid med å plukke varene. Det siste som er utfordrande, men også veldig spennande med daglegvarebransjen, er at dette er ein lågmarginsbransje: Når vi kjøper ei daglegvare frå ein produsent og sel ho, er det ikkje så veldig mykje pengar vi sit igjen med til å plukke, pakke og køyre og til å løne dei tilsette. Samtidig som vi tek vare på kvaliteten på tomatane, temperaturen på kjøtdeigen og så vidare, må vi klare å handtere store ordrar. Då må vi jobbe veldig effektivt for i det heile teke å klare å få verksemda til å bli lønsam.

Programleiar: No har de òg opna distribusjonsnettverket dykkar for andre produkt. Kvifor og korleis har de gjort det?

JKS: Det er fleire grunnar til det. Vi er veldig stolte av den heimleveringsopplevinga vi har klart å skape for kundane – både servicen og humøret til sjåførane våre ute hos kundane og heile teknologien som ligg bak. Vi har ønskt at andre nettbutikkar òg skal få ta del i den kundereisa som vi er veldig stolte av. Kundane våre gir tilbakemelding om at dei set veldig pris på at vi kan løyse oppgåver og problemstillingar for dei utover det å levere daglegvarer. Det har vore viktig for kundane våre å sjå at vi klarer å utvide Kolonial-perspektivet.

Så er det miljøaspektet. Vi veit at netthandel veks veldig, og at desse varene skal heim til folk. Då er det litt synd å byggje opp mange ulike heimleveringsnettverk. Det vil òg auke trafikken på stader der folk ikkje ønskjer så mykje trafikk. Når vi likevel er ute og leverer mat til naboen din, og du vil ha levert nokre leiker frå Sprell eller noko sportsutstyr, så meiner vi det gir veldig meining å ha desse varene med i bilen og stikke innom deg samtidig.

Programleiar: Du nemnde teknologien, og der har det skjedd enormt mykje berre sidan de starta. Kva for nokre nye moglegheiter har opna seg som følgje av den utviklinga?

JKS: Eg trur at moglegheitene som teknologien har gitt, har vore heilt essensielle for at vi i det heile kunne starte Kolonial.no. Ein ting som er viktig å formidle, spesielt til unge lyttarar, er at teknologien berre kjem til å halde fram med å utvikle seg, og i stadig raskare takt. Eg trur det er viktig å vere klar over om ein skal møte framtida på ein god måte.

Teknologien var føresetnaden for at Kolonial.no kunne starte. I daglegvarebransjen har du hittil vore nøydd til å ha fysiske lokale og dei beste butikkane for i det heile teke å kunne selje varene dine. Det er teknologi som har gjort det mogleg å setje opp ein nettbutikk og etablere seg i bransjen. Vi har bygd vår eigen lager-teknologi, som har bidrege til at vi klarer å plukke og pakke varer med den effektiviteten vi treng.

Vi treng masse teknologi for å lage rutene som sjåførane våre følgjer kvar dag. I startfasen av Kolonial.no sat eg på T-banen, med iPad-en i fanget, og laga ruter for dei tre bilane vi skulle ha ut på kvelden. Det tok ikkje lang tid før vi skjønte at det å lage ruter for meir enn fire–fem bilar ville bli frykteleg vanskeleg. Det å bruke avansert teknologi for å setje opp ruter har vore avgjerande for oss. Teknologien har gjort det mogleg å etablere Kolonial.no og utvikle bedrifta til å bli ein utfordrar til veldig sterke konkurrentar. Men vi er òg veldig klar over at den teknologiske utviklinga aldri tek pause, og skal vi klare å vere relevante i åra som kjem, må vi rigge oss slik at vi heile tida utviklar oss.

Programleiar: Teknologien tek aldri pause, og det kjem berre til å halde fram, seier du. Kva er tankane dine rundt handel og distribusjon i framtida?

JKS: Eg har ofte brukt eit bilete på ambisjonane våre med Kolonial.no, der eg samanliknar ein Nokia 3110 med ein smarttelefon frå Apple. Vi kan berre sjå på kva som skjedde med dei "gamle" mobiltelefonane då Apple lanserte smarttelefonen. Ved hjelp av teknologi, og for så vidt også maskinvare, laga dei eit produkt som var ti gonger betre enn det gamle.

Vi ønskjer å lage ei handleoppleving som ikkje er berre litt betre enn det å gå i ein fysisk butikk. Ambisjonen vår er å lage ei handleoppleving som er ti gonger betre, og som gjer at ein eigentleg ikkje kan førestille seg ein røyndom der ein fysisk må gå til butikken for å handle daglegvarer. Det er den ambisjonen vi strekkjer oss mot.

Samtidig veit vi at vi ikkje har kome dit enno, og at vi framleis har ein lang veg å gå. Men det er det perspektivet vi har på korleis vi skal vidareutvikle produktet vårt, og då blir teknologien heilt sentral. Det handlar om å forstå kundane og forstå kva utfordringar vi løyser for dei. Det er det viktigaste for oss. Vi veit òg at dersom vi klarer å forstå desse problemstillingane godt, kan teknologien bidra på fantastiske måtar.

Programleiar: Dersom ein eit godt stykke inn i framtida ser føre seg ei verd der den fysiske butikken er nær sagt borte – då blir det vel distribusjon i ein heilt annan skala for dykk?

JKS: No er det alltid vanskeleg å spå framtida. Dersom vi ser på den utviklinga som skjer no, og spesielt det "pushet" vi hadde i 2020 på grunn av koronapandemien, er hypotesen min at både infrastrukturen og voluma som skal fraktast, både inn til nettlager og ut til kundar, kjem til å vekse enormt.

Dersom ein køyrer rundt i Oslo-området, ser ein at det er veldig mange kjøpesenter rundt omkring. Dersom ein tenkjer seg at alle dei varene som blir selde i desse kjøpesentera, over tid kjem til å bli selde på nett, så kan ein jo byrje å sjå føre seg kva slags infrastruktur og distribusjonsløysingar det vil krevje.

Ein tenkjer gjerne at netthandelen må bikke over 50 eller 60 prosent av den totale handelen før dei fysiske butikkane byrjar å merke det, men det ein ser, er at dei fysiske butikkane slit allereie i dag. Eg trur ikkje netthandelen skal vekse så veldig mykje meir før vi byrjar å sjå eit ganske dramatisk fall i fysisk handel. Då ser eg for meg at same-dag-leveringar og bilar som køyrer rundt og leverer ting til deg ganske kjapt, kjem til å bli meir og meir vanlege. Skal ein få til dette på ein effektiv og god måte, slik at ein ikkje fyller nabolag med svære varebilar og skaper det same kaoset som i eit bysentrum, vil teknologi og eit samarbeid mellom partane vere viktig.

Programleiar: Dersom du no kan snakke heilt utan å ta atterhald, og eigentleg berre ut frå den store draumen, kvar er Kolonial.no i det framtidsbiletet?

JKS: I staden for å sitje og vente på korleis framtida skal bli, synest eg det er veldig morosamt å tenkje at ein faktisk kan vere med og forme framtida. Det er jo på mange måtar det eg kjenner vi har gjort med Kolonial.no, og det vil vi heller ikkje slutte med.

Då vi starta Kolonial.no, hadde vi ein visjon om å revolusjonere norsk daglegvarehandel. Men då vi følte at vi byrja å få litt fotfeste, endra vi visjonen til å dreie seg om å skape fridom og flyt i kvardagen til kundane.

Det er mykje snakk om Amazons inntog og kva Amazon gjer, men vi ser på oss sjølv som litt anti-Amazon. Vi vil ikkje bombardere deg og seie at vi har alt mogleg rart mellom himmel og jord frå heile verda. Vi ønskjer heller mykje meir merksemd mot deg som kunde. Kva er det som skaper friksjon i kvardagslivet ditt? Vi vil leggje vekt på det som skal til for å skape fridom og god flyt.

Programleiar: Det er éin ting vi må innom før eg slepper deg, og det er Amazon. Det har vore mange spekulasjonar rundt det eventuelle inntoget deira i Noreg. Bør verksemder frykte at det skjer?

JKS: Det har vore veldig interessant å sjå kva som har skjedd etter at Amazon blei lansert i Sverige. Ifølgje tilbakemeldingane eg har fått frå svenske kollegaer og kjende, er det vel og bra at Amazon har kome, og det gir ei moglegheit for enkelte aktørar. Netthandeltilbodet i Sverige er på eit ganske høgt og avansert nivå, og derfor trur eg at mange føler at Amazon ikkje bringar så mykje nytt. Eg trur at det er eit døme på ein trend. I marknader der Amazon har kome inn tidleg, har dei hatt ein eksplosiv vekst. I dei marknadene der det allereie har vore eit velutvikla netthandeltilbod på plass, har Amazon framleis hatt ein god vekst, men langt frå på same nivå som andre stader.

Eg trur at Sverige ligg føre Noreg med tanke på netthandeltilbodet, men eg synest at Noreg verkeleg kjem seg. Eg trur at Amazon heilt sikkert kjem til å bli lansert i Noreg, men norske retailerar (detaljforhandlarar) og nettbutikkar er veldig godt åtvara. Vi har litt tid fordi Noreg kanskje ikkje er den mest spennande retailmarknaden for ein aktør som Amazon. Så oppmodinga mi til alle norske retailerar som har lyst til å eksistere i framtida, er å vere klar over det ansvaret. Dei bør gå i seg sjølve og sørgje for at kundereisa og verdiforslaget gjer at ein kan stå støtt i konkurranse med Amazon. Det potensialet trur eg at mange norske nettbutikkar har.

Eg trur ikkje ein skal frykte Amazon, men ein skal heller ikkje undervurdere utfordringa. Eg ville ha brukt Amazon sitt eventuelle inntog som ein god motivator til å få på plass ei kundereise som gjer at kundane har lyst til å kome tilbake. Vi trur at den kundereisa vi har laga med Kolonial.no, står seg veldig godt i konkurranse med internasjonale aktørar. Dersom vi kan vere med og hjelpe norske retailerar med å skape eit solid leveringstilbod og ei god kundereise, så trur vi at ein viktig føresetnad for å møte konkurransen frå Amazon er på plass.

Programleiar: Jon Kåre Stene, det har vore veldig gøy å få høyre korleis de i Kolonial.no har tenkt og jobba, og det har vore veldig morosamt å få eit lite blikk inn i det som kanskje er framtida. Tusen takk for praten!