Pavestaten – ein arv frå Romarriket

I Bibelen heiter det at Jesus ville byggje kyrkja si på apostelen Peter. Biskopane i Roma såg derfor på seg sjølve som etterfølgjarar etter Peter og dermed som det naturlege overhovudet for kyrkja.

Tankar om forholdet mellom kongemakt, kyrkje og Gud hadde mykje å seie for dei nye kongedømma i Vest-Europa. Særleg kom idear frå biskop Augustin av Hippo (354–430) til å spele ei viktig rolle. Augustin var frå det som i dag er Algerie. Her var både den greske og den romerske arven levande.

Augustin meinte at kampen mellom det gode og det vonde blir utkjempa i dagleglivet. Det var viktig at den verdslege leiarskapen sikra at Guds lov blei halden på jorda, og at menneske skulle haldast i taumane. Folket trong ein «rex iustus», ein rettferdig konge som la til rette for eit godt samfunn. Ein slik konge ville dessutan fungere som eit bindeledd mellom kyrkja og folket, ein konge av Guds nåde. Dette var tankar som kom kongemakta til gode. Å bli sedd på som bindeledd mellom Gud og folket var ein fordel, for slik kunne kongen sikre seg sterkare støtte hos undersåttane sine.

Dei nye tankane om «rex iustus» fall saman med politisk uro i Vest-Europa. No såg både kyrkja og kongane at dei hadde gjensidig nytte av kvarandre. Då arabiske troppar prøvde å leggje under seg området til frankarane, fekk kongemakta støtte frå paven. Kongen sitt militære forsvar var avgjerande for å sikre eigedommane til kyrkja.

Alliansen mellom kyrkja og den nye politiske leiarskapen var bakgrunnen for at Karl den store blei krona til keisar i Roma i 800 e.Kr., slik som tidlegare romerske keisarar. Likevel blei ikkje riket til Karl den store verande eit stabilt og nytt romersk rike. Konfliktar mellom arvtakarane etter Karl førte til at riket blei delt: Dei vestlege områda var delar av det Frankrike vi kjenner i dag, medan dei austlege områda etter kvart blei opphavet til det vi i dag kjenner som Tyskland.

Så langt skulle det vise seg vanskeleg å samle Vest-Europa i ei ny og sterk sentralmakt. Sterke føydalherrar og konfliktar om arverett gjorde det problematisk. Kyrkja sikra seg alliansepartnarar hos dei verdslege leiarane som tente deira sak best. Slik var kyrkja med på å hindre ei ny stabil sentralmakt i Europa.