Korleis føre rekneskap?

For å lære oss reglane skal vi sjå nærare på balansen. Det er balansen som er sjølve «oppfinninga» når det gjeld måten vi fører rekneskap på. Han dannar grunnlaget for all rekneskapsførsel. Måten balansen er bygd opp på, bestemmer korleis alt innanfor rekneskap skal førast.

All kapital vi har skaffa oss, fører vi på høgre side under Eigenkapital og gjeld. Vi kallar det gjerne kapitalinnkjøpet. Det vi har brukt kapitalen til, plasserer vi til venstre under Eigedelar. Det kallar vi kapitalbruken. Sjå illustrasjonen nedanfor:

Dette uttrykket kan høyrast litt vanskeleg ut. I balansen står på ein måte dei same pengane på begge sider av oppstillinga. Det kallar vi dobbel bokføring. Bokføring er nemninga på å føre ein rekneskap. Fordi summen er lik på begge sider, snakkar vi om balanse. For at rekneskapen heile tida skal balansere, må vi alltid føre hendingane to gonger, ein gong til høgre og ein gong til venstre. Venstre side kallar vi debet, og høgre side er kredit.

Når vi fører eit bilag, må det alltid vere lik sum i debet og kredit. Vi kan illustrere det med ein såkalla T-konto, der vi til dømes har selt varer for 1000 kr kontant.

Du ser at vi har ført same sum ein gong til kredit og ein gong til debet. Kvifor summen går i kredit på den eine kontoen og i debet på den andre kontoen, krev nærare forklaring.

Balansen består av tre hovudgrupper: eigedelar, eigenkapital og gjeld. Alle eigedelskontoane blir brukte på same måten kvar gong vi fører på dei. Det same gjeld eigenkapitalen og gjelda: Når vi fører i debet eller i kredit på ein av kontoane, blir effekten alltid den same.

Det er lurt å tenkje på kvar i balansen dei tre hovudgruppene står:

Ser du at dei tre hovudgruppene oppfører seg etter kvar dei står i balansen? Auke og minking skal førast same veg som hovudgruppa står i balansen. Altså aukar vi eigedelane ved å føre i debet, mens vi aukar eigenkapitalen og gjelda ved å føre i kredit.

Vi kan derfor setje opp desse tre reglane:

Resultatrekneskapen er ei underavdeling av eigenkapitalen. Derfor fungerer alle resultatkontoar som eigenkapitalen. Eigenkapitalen står til høgre i balansen (til kredit), og derfor fører vi ein auke av eigenkapitalen til høgre (til kredit) og ein reduksjon til venstre (til debet).

Slik er det med all føring i resultatrekneskapen. Alt som aukar eigenkapitalen, blir ført i kredit. Alt som reduserer eigenkapitalen, blir ført i debet. Det vil seie at inntekter alltid skal førast i kredit, fordi det eigentleg aukar eigenkapitalen. Kostnader skal alltid førast i debet, fordi dei eigentleg reduserer eigenkapitalen.