Lova har klare reglar og retningslinjer for korleis oppseiingar skal gjennomførast. Det er god personalforvalting å gjere dette på ein human og ordentleg måte. Det motsette kan få store følgjer både for arbeidsgivar og for arbeidstakar.
Vi har tidlegare i dette emnet drøfta betydninga av å gjere ein grundig jobb i tilsetjingsprosessen. Alt anna kan føre til feiltilsetjingar.
Feiltilsetjingar er kostbare for bedrifta og ei stor belastning for medarbeidaren det gjeld.
Opplæring og andre tiltak bør sjølvsagt setjast i verk for å forsøke å lære opp den tilsette i arbeidsoppgåvene, men i nokre tilfelle er det ingen annan utveg enn oppseiing.
Andre grunnar til oppseiing kan vere generelle økonomiske omstende, omorganisering og så vidare. Same kva årsak skal prosessen utførast på ein human måte og i tråd med lova.
Sakleg oppseiing
Arbeidsmiljølova stiller krav til at oppseiinga skal vere sakleg. Dette utgjer eit vern for arbeidstakaren.
Arbeidsgivaren må kunne bevise at det finst ei sakleg grunn for oppseiinga knytt til sjølve arbeidsforholdet. Saklege grunnar kan vere:
- påvist dugløyse
- ulegitimert fråvær
- innskrenkingar
- rasjonalisering
Saksbehandlinga må vere grundig, og alle spelereglane må følgjast. Elles kan oppseiinga bli kjend ugyldig, og bedrifta får erstatningsansvar.
Før arbeidsgivaren gjer vedtak om oppseiing, skal spørsmålet drøftast med arbeidstakaren og eventuelt med den tillitsvalde til arbeidstakaren. Både grunnlaget for oppseiinga og kvifor vedkommande er utvald, skal drøftast.
Den som er oppsagd, har rett til stillinga eller tilsvarande stillingar innanfor dei to første åra etter at vedkommande er oppsagd. Vi kan derfor seie at god personalforvalting også gjeld etter at vedkommande har slutta i firmaet.
Viktig om du blir oppsagd:
1 Ta kontakt med fagforeininga. Om du ikkje er organisert, få deg ein advokat eller rådgivar.
2 Sjekk at det formelle rundt oppseiinga er i orden. Lova stiller krav til kva oppseiinga skal inneholde.
3 Be om eit forhandlingsmøte med arbeidsgivaren. Det må gjerast innan 14 dagar etter oppseiinga. Ta med deg rådgivar, tillitsvald eller advokat.
4 Til forhandlingsmøtet bør du setje opp ei omfattande oversikt over formell og uformell kompetanse, sosiale forhold, familie og anna du meiner er viktig.
5 Hugs at du har rett til å fortsetje i stillinga om du går til søksmål. Vilkåret er at søksmålet er reist innan åtte veker etter at forhandlingane blei avsluttet, eller at oppseiinga fann stad innan utløpet av oppseiingsfristen.
6 Hugs at du også har fortrinnsrett til ei ny stilling i same verksemd, med mindre det er ei stilling du ikkje er skikka for. Fortrinnsretten gjeld frå oppseiingstidspunktet og i eitt år, med den føresetnaden at du har vore tilsett i minst 12 månader dei to siste åra.
(Kjelde: Advokat Yngve Glent i Kommunalansattes Fellesorganisasjon [KFO] i YS)
