Sjangere
Vuesiehtimmien gaavhtan heamture jïh vaajese leah seamma fuelhkesne, mearan kåserije ij seamma fuelhkesne. Tjaalegh mah seamma fuelhkesne seamma væhtah utnieh. Heamture jeatjah væhtah åtna goh artihkele. Men akte draama-filme lea mahte seamma mij dokumentaare-filme. Romaane jïh novella leah aaj mahte seammalaakan.
Mijjieh jiehtegem sjangere nuhtjebe gosse edtjebe njaalmeldh jïh tjaaleldh tjaalegh juekedh. Daesnie naan vuesiehtimmieh:
- Njaalmeldh sjangere håaleme, gihtjedimmie, salme, rohkelimmie
- Filme-sjangere maana-filme, draama-filme, dokumentaare-filme
- Musihke-sjangere vuelie, joejkeme, pop-musihke, rock-musihke
Man gellie sjangerh gååvnesieh?
Ibie dïsse maehtieh vaestiedidh. Gosse edtjebe aktem tjaalegem buerkiestidh mennie sjangerisnie, dellie mijjieh maehtebe tjaalegen væhtah goerehtidh guktie:
- Sisvege
gieriesvoete-soptsese, bïjle-saernie - Hammoe
dialååge, byjjes prievie, dikte - Aajkoe
bööredimmie, gijhteme-prievie, learoe-gærja - Seedtije
lohkeme-lahtese, learohke-tjaalege - Dåastoje
maana-gærja, noerebaelien-filme - Medijume
raadijove-teatere, tellefovne-soptsestimmie, chatte - Tsiehkie
skylleme-håaleme, barkoe-gihtjedimmie
Akte tjaalege – maahta gellie sjangeridie sjïehtedh
Mijjieh maehtebe aktem tjaalegem joekehts-laakan buerkiestidh. Tjaelije Ellen Márjá Vars romaanem Kátjá tjaaleme. Mijjieh maehtebe daam gærjam gåhtjodh dovne noere-baelien romaanine jïh byjjenimmie-romaanine. Noere-baelien romaane soptseste gïese gærja sjeahta, jïh byjjenimmie-romaane gærjan sisvegem buerkeste. Sjangere-nommh mejtie mijjieh veeljebe iktegisth vuesiehtieh dïsse mïsse sïjhtebe vuesiehtidh.
Jis sjangere-nomme fååtese dellie ij leah aelhkie daejredh mennie sjangerisnie tjaalege jallh laavlome. Goltelh vuesiehtimmiem. Mennie sjangerisnie lea, musihke? vuelie? laavlome? Jallh gellie sjangeridie sjeahta?