Daevlie-juhteme Svöörese

Guktie gaajhkh kraannah dle daejrieh, die aehtjie hov juhtieji luvlelen, daelviem dle nåhkehti luvlielisnie gåatomen gielhtie. Dellie jåhtajibie jåvli raakth åvtelen, jallh gellien aejkien vuertedh dam daelhkiem, edtjin dah jaevrieh gelmedh edtjimh baahtsedh. Dah stoerre-jaevrieh gosse dah lin latjkes, dle idtji gujht baahtsh.

Dellie akten tjaktjen lij seenhte loevenimh, guktie aske lij joe snjaptjesteminie, guktie sjuevnjeds iehkedh sjïdtin. Låemties krievvie jïh åehpies guvhkiehtæjjah guktie gåaradi gujht læjhkan, gosse barre hïnni dejtie råantjojde geasastehtedh tjuavkeds luejie.

Måjhtam akten tjaktjen dunnie Måelhkien åvtelisnie dennie råvnan ïentjesne dle geasastehtimen. Joe lij naa tjeara dan iehkeden eannan loevenimh. Dellie jiekie Laara guvhkeli. Gaavelh-råantjoeh govlijin, dle dallatjinie gujht valkesehtjieh. Aehtjie jïjtje veelti dam åenebem raajroem jïh tjidtjie dejnie guhkiebinie raajrojne. Nåå daajroes desnie dah smaave maanetjh, dennie tjidtjien raajrosne, aehtjien raajrosne dle mijjieh stuerebh ångkenh. Manne lim dle dan båeries guktie manne tjoeverim tjoejkedh, edtjieh jienebem daeverem meatan dan gieriehtsasse tjeekedidh. Manne tjoejkem jïh sæjloem jïh njæjhkoem. Ij lij gujht dïhte naan raerieh, tjoeverim barre tjoejkedh jïh aaj bååverdidh. Gosse öövre sæjloem, dellie aaj gierehtsen nelnie vïelhterdidh. Numhtie gïehtelimh goske Raentsierasse böötimh.

Desnie dle snööli dam jïjje-gåårtsem guktie åadtjoejimh lïegkestidh. Nåå jiekie Lam bööti jïjtse hïejmese, ij lij gujht dle dïhte aereden voestes bovtsi gåajkoe, dle aehtjie jïh aajkohke Jåhha tjoejkijigan jïh krievviem bööktigan dan jaavran. Manne lim reejreminie dej mubpiej ångkenigujmie, aajkohkigujmie mah seamma båeries mannine. Dle manne viht edtjim slabpanidh jïh tjoejkijidh rihrehken minngesne.

Dan aejkien dle bijjelen Maarsvieliem otnelimh, bïejelen dah tjahkh. Jijmie edtji dåeriedidh guvhkiehtidh bijjelen dam Maarsvieliem, dellie elmie tsukngie sjïdti, die tjoeverin aaj jårrehtidh dam aaj vuartahtalledh goske hïnni skeerkedh. Numhtie gujht dle tompeldimh goske båetebe Vuessierasse.

Desnie maake Tåamma jïh seasa Sagka ligan dle årroeminie, ohtje spidtjetjem utnigan. Daajroes aehtjie gujht die tjoeveri guvhkiehtæjjam låtnodh. Jijmie gujht sjïdti jarkedh bååstede, idtji dïhte asth guhkebem.

Dellie maake Tåamma edtji dle destie dåeriedidh.

Dïhte gujht geehtesti jïjtse bueriem. Dellie jeahta aahtjan, jaa nov edtja satne dåeriedidh guvhkiehtidh, «men dellie tjoeverh daam mov gåmmam meatan vaeltedh, göökte gierehtsh geasastehtedh guktie dam meatan fihkebe våålese.» «Iiij,» aehtjie åejjieh kroehkestalla jïh åtna, sov nuekies tjåenieh jïh nuekies jïjnjh gierehtsh. Dellie jeahta: «Jaa jaa, dellie aaj tjuerien vïssjele, daejtie svaejliehkidie deemedh daennie tjåånehtahkesne guktie gulmien vaelmien råantjoeh fihkien, dellie buektehtem. Guktie åadtjoen gulmien vaelmien dah råantjoeh, nov dle åajsoeh.» Jaa nov dle jårrehtien dle biejjiem jallh göökte desnie, jïh gåatome jis dan aaj aejkien,guktie gåaradi vuertedh seasam.

Goh dle båetebe viht vueliebasse, dellie jïjnje jis aalmehke, klaadtene jïh klaadtene, aalmehke gaajhkem lehkiem, guktie aehtjie jïh dah dle trïengkh guvhkiehtæjjah tjoerverieh gujht aaj raerhkedh, böörhkedh jïh aaj laehpedh.

Numhtie limh fealedeminie, dle göökte jis pååkh ligan aalmehkem tjöönghkeminie. Nåå ussjedeminie sån edtjigan dle goh seeptjedh dam dle rihrehkem, edtji aehtjie baahtsedh jïjtse krievvine, aellies ov numhtie klaadtenh. Dellie dah njemkiehtin aktine dej raajroej, edtji dïhte krievvie buerebe valkesidh.

Ae båetieminie dan sjeltien sovvenasse, dellie desnie jis dle mahte eevre bårrehtallebe tsåhhijste. Jïh tsåhhah båetieh gaajhkede lehkeste edtjieh barre dam krievviem dåålvedidh, guktie dïhte krievvie jårregööti, jïh dah råantjoeh måstoejin, mijjieh gierehtse-maanah mahte eevre njåvtahtallebe. Manne bijjene lim bollerdeminie ij lij munnjien vïerremes, dellie doh smaavebh åerpenh dah dle laarhkenadtin jïh tjoeverin barre tjaangedh råavkoen sïjse.

Dellie Johan Sjusja båata roehten: «Ij leah daan nårske jis faaroen naan röövre?» «Åå,» tjidtjie aaj jeahta, «nov lea gujht maaje röövre, idie gujht dijjieh maehtieh mov röövrine.» «Noelh varki röövrem! Manne sïjhtem daesnie daejstie tsåhhijste voetjelidh.» Tjidtjie noeleste gierehtsem bæjjese jïh röövrem vedtele Jåhhese. Jåhha vualka roehten don jïjtse kaamraten gåajkoe, eakan dah guarkah dom röövrem, eakan dah guarkah guktie edtjijægan. Dellie gæljoejægan, edtja båetedh sotnen gåajkoe, mejtie dïhte maahta. «Dam manne deejrim idien dåtnoeh guarkah,» vöölki roehten dej påajkaj gåajkoe. Nåå desnie ligan tjåadtjoeminie filhterdeminie, dellie smeallede, jïh tsåhhah stovhpin. Nåå laedtieh vuajnajin dam, sijjen tsåhhah aelkieh stovhpijahtjedh. Nåå dellie maaje eelkin gohtjedidh dejtie sijjen tsåhhide, fïere guhte jïjtsh.

Manne ångkene dellie lim vuartesjeminie don sjeltien gåajkoe, dellie vuajnajim duvlie akte jis joekoen tsåhha båata dan sovvenasse. Jïh dïhte vööjni dan stoerre barre goh jeatjah ohtje kvæjketje. Goh vööjnin, idtjin maehtieh dam luejhtedh, dellie gohtjedin bååstede. Idtji gujht dïhte båetieh dej bovtsi gåajkoe. Dellie raeffie viht sjïdti.

Dellie tjidtjie stillie sjovne-laeviem edtja aehtjien gåajkoe dejnie röövrine jis vielie daarpesje tsåhhide. Ijje, idtji vielie aktegh bïenje vååjnh jallh govlh, raeffesne åadtjoejimh juhtedh.

Dållem bïejeme dan goelpenasse dan sjeltien vuelelen, dellie lienhtsie båata jïh sæjhta «reda på» dam «nårske laahpem», dam «nårske laahpe» faaroem. Jaa, ij sån lij dïhte mij «reda på» fihkedh. Dïhte lij dållem bïejeme jïh låavtegadtjh tseegkeme. Dellie gihtjie: «Mejtie dov dïhte röövre?» «Jaa.» «Ih goh daejrieh, ij leah gujht luhpie dam röövrem daesnie nuhtjedh, daennie laantesne nuhtjedh.» «Jaa,» tjidtjie jeahta, nov satne deejri idtji, guktie edtja satne darjodh gosse eevre bårrehtalla jïh maana-gierehtsh, satne mahte eevre baanhtsan sjædta, satne tjoeveri åadtjodh nuhtjedh, jïh idie sutnjien maehtieh maam darjodh. «Jis dijjieh jïjtjedh tsåhhide geehteme, im lim dle manne daarpesjamme naan röövrem noeledh.» Jaa, nåå guktie edtji, reaktoe lij, guktie edtji. Nov idtji gujht aehtjiem bööth jallh mejtie, dellie barre jeehti ihke «aellieh goh dam nuhtjh, jis ij leah ov daerpies.» Nov idtji sån aehtjie lïjhke nuhtjh gosse ij lij daerpies.

Dan iehkeden dellie manne åadtjoejim aehtjiem dåeriedidh sjeltesne, edtji dle mïnnedh åestiestidh. Joe lij dle nåhkeme prïhtjegadtjh jïh aaj maam dle daarpesje. Manne ångkene geerjene åadtjodh dåeriedidh. Dellie tjidtjie döömi dam gïeth-gieriehtsadtjem, aehtjie edtji dle dam utnedh meatan.

Dellie jiekie Laara gihtji: «Guktie Maajja, dov naan beetnegh, gosse edtjh dan dle sjaltan?» Jaa, idtjim gujht manne guktie jiehtieh, idtjim gujht nyöjhkh jallh mejtie, gille bealjetjh mån utnim. «Dellie edtjh jiekeste åadtjodh slïehte-daalem.» Åå jöömmede bielien! Manne vaaltam jiekien tjeapohken bïjre gæjhtam. Dan soe geerjene sjïdtem, raakte gïknjelh gelkiehtieh. Dellie aehtjie jis dåelhpiem vedtieji. Jïh dellie stillie: «Vaedtsieh tjidtjien gåajkoe, destie aaj tjoemehth.» Dellie tjidtjie jeahta: «Joe leah aehtjeste åådtjeme, ih gujht dle vielie åadtjoeh.» «Maajja, båetieh diekie, jiekie edtja vielie juekiestidh.» Dellie vedtieji munnjien tjåerviem. Åå jöömmede bielien! Manne utnim tjåerviem jïh tjïjhtje luhkie vïjhte bieljieh. Manne utnim, manne lim dan ræjhkoes. Dellie doh vïellh jiehtieh: «Maajja, åestieh munnjien gåahtah, åestieh munnjien dom jïh dom, dov leah beetnegh.»

Sjeltesne dle aehtjie utni åabpam, man nomme Ealsa. Dïhte utni bovretjem. jeahta: «Datne, Maajja, årroeh seasan bealesne, mearas manne vaadtsehtjem daennie sjeltesne, dellie ih numhtie sæjloeh.» «Jaa.» Dellie seasa jeahta ihke satne edtja dåerididh mannem gosse galhkeme daehtie bovreste. Jïh dle munnjien vadta dan jïjnjem njaelkiem, laejpieh, keebregh, gåahtah, idtjim manne daarpesjh maamkh åestedh, manne jïjtjene beetnegidie spåårim.

Goh dle gåatan båatam, dellie vïellh vaetieh dle manneste. Manne mahte eevre baanhtsan sjïdtim dej jïjtjene voessetjigujmie. Dellie jiekie gihtjie mannem: «Nåå guktie, åestiejih maam dej beetnegi åvteste?» «ljje. Seasa Ealsa munnjien vedtieji guktie manne slyöhpim åestedh, manne jïjtjene beetnegh aajmojne åtnam.» Nåå vïellh gujht dle desnie munnjien dle eelkin aavontesne sjïdtedh mov beetnegh, ij sijjen mij. Dah mov beetnegh idtjin gujht buerie-laakan dah goh nåhkh. Dan gïjrege bæjjes-våårtese dle gaerviehtim dam jïjtjene beetneh-bongketjem.

Baakoeh

saemien	daaroen
Måelhkien	Kroken i Susendal
Maarsvielie	Marsfjell
bååveldidh	streve, bale på
gulmien vaelmien	tredobbelt
kvæjketje	liten kvige
keebrege	kavring
vaetedh	tigge

Learning path content