Tips til læraren: "Bilete frå minnet"
Denne oppgåva kan alternativt løysast ved hjelp av ein metode som historiedidaktikar Erik Lund har kalla "Bilete frå minnet".
Førebuing
"Bilete frå minnet" er ein teiknestafett der elevane blir delte i grupper på 4–5. Kvar gruppe blir så delt inn i einarar, toarar og så vidare. På kvart gruppebord må ein ha eit ark å teikne på. Læraren har biletet av grafen på PC-en sin, men skjuler dette for elevane førebels.
Stafetten
Først kjem einarane frå alle gruppene opp til kateteret. Dei får sjå teikninga i cirka 30 sekund, så får dei eitt minutt til å byrje til å gi att teikninga på arket i gruppa. Det er viktig at dei forklarer mens dei teiknar, og at dei instruerer nestemann som skal opp. Så kjem toarane opp og gjer det same og held fram på den same teikninga. Slik held det fram til alle har teikna.
Diskusjon i gruppe
Set av tid til at gruppene diskuterer seg imellom kva dei har teikna. Dei kan diskutere desse spørsmåla:
Kva betyr dei ulike detaljane, trur de?
Kva er bodskapen til illustrasjonen?
Metakognisjon i plenum
Ta ein runde i fellesskap der gruppene deler strategien sin under stafetten og deler kva dei har funne ut om teikninga, og korleis dei tenkte då dei skulle tolke og forstå teikninga.
Vis originalbiletet på storskjerm og hald fram samtalen rundt detaljane og formålet med teikninga. Her kan ein òg gjerne samle inn teikningane og kåre ein vinnar, det vil seie den som er nærast originalen.
Kilde: Lund, E. (2006). Tren Tanken. Læringsstrategier og læringsstiler i samfunnsfag. Håndbok til
Aschehougs samfunnsfagserie for ungdomstrinnet. Aschehoug.
Sett dykk i grupper på 3–4 elevar, og jobb med oppgåvene under.
Del 1. Utan hjelpemiddel
Studer illustrasjonen over. Forsøk å forstå mest mogleg ved hjelp av deira eigen kunnskap og gjetting. Bruk cirka 10 minutt.
Kva betyr dei ulike detaljane, trur de?
Kva er bodskapen til illustrasjonen?
Del 2. Med hjelpemiddel
Bruk bøker og kjelder på nettet for å undersøkje dei tinga de var usikre på. Endre på svara i del 1 dersom det er naudsynt. Bruk cirka 10 minutt.
Del 3. I plenum
Sjå på illustrasjonen saman i klassen. Del kva de har funne ut.
Er de samde i alle detaljane?
Er de samde i kva bodskapen er med illustrasjonen?
Kan illustrasjonen brukast til å seie noko generelt om historiske utviklingstrekk og samanhengar?
Vidare utforsking
Etter ein lang periode med pest, kaldt klima og dårlege år i jordbruket i hundreåra etter Svartedauden, byrja befolkningstalet i Europa for alvor å skyte fart utover på 1800-talet.
Undersøk kva som låg bak befolkningsveksten i Noreg på 1800-talet, og kva som vart konsekvensane av han.
Samanlikn med utviklinga på 1300-talet.
Lag ein graf som illustrerer årsaker til og konsekvensar av befolkningsveksten i Noreg på 1800-talet. Bruk gjerne illustrasjonen frå 1300-talet som inspirasjon.