Čuovgadoadjin

Vástádus dasa lea ahte čuovgaleaktu rievdá áimmus čáhcái. Áimmus lea leaktu sulli 300 000 km/s, dan botta go čázis lea ¾ das. Dát goahcan dagaha ahte čuovga molsu háltti. Seamma dáhpáhuvva go čuovga manná áimmus lásii, go láses čuovga manná vel njoazebut.

Jus dus lea mársenvásáhus, ovdamearkka dihte musihkkakorpsas, de dieđát ahte go galgá korpsa oažžut mohkastit, de fertejit sii geat leat siskkimus mohkis vázzit hui smávva lávkkiiguin, dan botta go sii geat leat olggumus mohkis vázzet stuora lávkkiiguin. Dalle mohkasta olles korpsa.

Seamma gusto čuovgasuotnjarii go boahtá vitnjut čáhce- dahje lásegierragii nu mo govvosis vuolábealde. Dán fenomena gohčodit doadjimin. Jus mii govahallat čuovgga bárrun ja tevdnet bárrogierragiid njuolggo linjján (main lea 1 bárroguhkkodat λ juohke linnjá gaskkas), de sáhttit govvidit nu mo govvosis vuolábealde:

Go čuovgasuonjar deaivá muhtun ávdnasa olggoža, ovdamearkka dihte čázi dahje láse, de dáhpáhuvva sihke reflekšuvdna ja doadjin. Reflekšuvdna lea ortnegis, go mii diehtit ahte reflekšuvdnaviŋkil šaddá lihka stuoris go boahtinviŋkil. Doadjinviŋkil lea eambbo moalkái. Dan mearrida ávdnasa čuovgaleaktu. Mii eat geahča mo dan rehkenastá, muhto dán simuleremis oainnát mii dáhpáhuvva čuovgasuotnjariin go rievdadat viŋkila man mielde suonjar boahtá olggoža vuostá:

Fuomáš erenoamážiid mii dáhpáhuvva ruoná suotnjariin. Dás sáddejuvvo čuovga čázis bajás guvlui gierragii, mii lea áimmu vuostá. Dalle lea viŋkil mainna čuovga manná áibmui stuorát go lei čázis. Ja go čuovga ii sáhte mannat olggos stuorát viŋkiliin go 90°, de šaddá dilli mas čuovga ii beasa áibmui. Buot reflekterejuvvo. Dát gohčoduvvo dievaslaš reflekšuvdnan ja lea sivvan manne lea vejolaš sáddet čuovgga optihkalaš fiberiid čađa.

Geahččal ieš Láserčuovga golgi čazis geahččaladdama, man gávnnat vuolemusas dán siiddus.

Don leat sihkkarit oaidnán ahte vilges čuovga sáhttá juhkkojuvvot iešguđet ivnniide, ovdamearkka dihte láseprismmain, oljoruivvis ja dieđusge maid čáhcegoaikkanasain arvedávggis. Vilges čuovggas leat máŋga ivnni main leat iešguđetlágan bárroguhkkodagat, ja mat doddjojit iešguđetládje. Jus lea guoros doppe gos čuovga johtá, de buot bárroguhkkodagat johtet seamma jođánit , muhto nu ii leat eará materiálain. Dain geahppána barroleaktu go bárroguhkkodat oatnu.

Oinnolaš spekteris lea violeahtta ivnnis oaneheamos bárroguhkkodat ja dat doddjo eanemus, dan botta go rukses čuovggas lea guhkimus bárroguhkkodat ja doddjo unnimusat. Dát dáhpáhuvva ovdamearkka dihte go vilges čuovga meattilda arvegoaikkanasaid. Rievttes dilálašvuođas oaidnit mii arvedávggi mas rukses čuovga lea unnimusat doddjon, ja lea dan dihte olggumusas, dan botta go violeahtta ja alit čuovga lea eanemusat doddjon, ja lea dan dihte siskkimusas. Govus čájeha mii dáhpáhuvva arvegoaikkanasa siste.