Geahččaladdan: Enzymat čolggas - Naturfag (RM) - NDLA

Njuike sisdollui
Forsøk

Geahččaladdan: Enzymat čolggas

Dán geahččaladdamis galggat čajehit monosakkariddaid ja polysakkarid stirddiineame Fehling golgosa ja jodaluvvosa vehkiin.

Ulbmil

Dán geahččaladdamis don

  • iskkat váikkuha go čolga sohkkariidda ovdal go mii njiellat biepmu
  • oaččut hárjáneami das mo mii geavahit jodaluvvosa ja Fehlinga golgosa čájehit iešguđetlágan karbohydrahtaid

Metoda

lea čielga, alit golggus mii sisttisdoallá Fehling A ja Fehling B. Seaguhus geavahuvvo čájehit iešguđet sohkkariid. Golggus rievdá tiilaruoksadin go liggejuvvo seaguhusas mas leat monosakkariiddat dahje disakkariiddat maltosa ja laktosa.

Jodaluvus (joda-kaliumjodidaluvus) čájeha polysakkariidda stearkalasa jus ivdni rievdá čáhppesalihin/čáhppadin.

Rusttegat, luvvosat ja kemikálat

  • Fehlinga golggus (Fehling A ja Fehling B), molssaeaktun Benedicta luvus
  • jodaluvus (1 %)
  • roavva garraláibi
  • seassobohccit (4 juohke jovkui)
  • cearkeláse mas lea čáhci
  • lieggačáhcelávgu (100 gráda)
  • mollenlihtáš mas molle garraláibbi
  • mainna iská reakšuvnna ovdal geahččaladdama

  • glukosa luvvejuvvon čáhcái iskan dihte reakšuvnna ovdal geahččaladdama
  • máltaekstrákta ja mielki iskan dihte reakšuvnna ovdal geahččaladdama

Ovdal go álggát geahččaladdat

  1. Čađat riskaárvvoštallama. Muitte sihke sihkarvuođa ja bázahusaid. Fehlinga golggus lea sakka borri (5% NaOH), ja veaikeionat leat várálaš bázahusat.
  2. Pláne ja čađat ovdaiskkadeami mii addá sihkkaris vuolggasaji dulkot bohtosiid.

    1. Govas mii lea bajimusas artihkkalis oainnát mo Fehlinga golggus reagere iešguđet glukosakonsentrašuvnnaiguin, muhto mo dat reagere maltosain ja laktosain?

      Luvve veaháš máltaekstrákta ja mielkii goabbat seassobohccái.

    2. Lasit Fehlinga golgosa, ja bija seassobohcciid liegganit duoldi čáhcelávgui.
    3. Jus dus lea áigi, sáhtát bargat seamma glukosain ja dábálaš revresohkkariin.
    4. Muitte merket lásiid (bohcciid)!
    5. Geavat ovdaiskkadeami bohtosiid go dulkot geahččaladdama bohtisiid.

Bargovuohki

  1. Merke seassobohcciid A, B, C ja D.
  2. Molle 1/2 garraláibbi mollenlihtážis.
  3. Juoge garraláibbi moaluid guovtti seassobohccái: A ja B. Okta borranbaste lea doarvái.
  4. Suoskka garraláibbi unnimusat 3 minuta, ja juoge mássa C ja D seassobohcciide.
  5. Deavdde vel čázi beallemuddui buot 4 seassobohccái.
  6. Lasit 2-3 goaikkanasa jodaluvvosa C ja D seassobohcciide.
  7. Lasit Fehlinga luvvosa B ja D seassobohcciide gitta divvet 2/3 radjái.
  8. Bija B ja D seassobohcciid liegganit duoldi čáhcelávgui sulli 5 minuhta.

Dokumentašuvdna

  1. Áicca ja válddat bohtosiid.
  2. Digaštala vejolaš boasttugálduid, ja čále konklušuvnna.

    1. Makkár karbohydráhtasorttat leat garraláibbis man geavahit?
    2. Mo váikkuhii suoskkan bohtosiidda? Čilge!

Geavat áinnas tabealla bohtosiid registreret

bohtosiid registreret

Láse/ bohcci

Sisdoallu

Reakšuvdna jodaluvvosiin

Reakšuvdna Fehlinga golgosiin

A

Garraláibemoalut čázis

---

B

Garraláibemoalut čázis

---

C

Suskkojuvvon garraláibi

---

D

Suskkojuvvon garraláibi

---

Dán lea/leat čállán Kristin Bøhle.
Maŋemusat ođastuvvon 2020-10-13