Del 1. Få overblikk over tema og tekstar
På den obligatoriske førebuingsdagen på skulen får du ei samling tekstar av ulike sjangrar og format. Desse kjem til å danne grunnlaget for oppgåvene du får på sjølve eksamensdagen. Du får òg oppgitt eit overordna tema.
Sjå på eksempeloppgåva hos Utdanningsdirektoratet: Eksempeloppgave i kommunikasjon og kultur 3 (krev passord).
Noter og bruk gjerne eit tankekart når du jobbar med oppgåvene under:
Diskuter eller skriv ned nokre stikkord om tankar du har om det overordna temaet.
Kva kan du kople temaet til av det du har lært i faget i år?
Gjer eit nettsøk på temaet og sjå kva slags perspektiv på temaet som kjem opp då.
Del 2. Få overblikk over teoriar og analyseverktøy
Kva for teoriar og analyseverktøy kan brukast til å tolke og beskrive tekstane i førebuingsdelen?
Jobb i par eller åleine:
Gå raskt igjennom dei ulike emna i artiklane bak lenkene under. Det er analyseverktøy og teoretiske perspektiv som kan brukast i arbeidet med tekstar:
Skumles overskrifter og mellomtitlar og ta notat med utgangspunkt i desse. Når førebuingsdagen kjem, kan det vere til hjelp at du allereie har gått igjennom ulike teoriar og analyseverktøy og tenkt over kva dei kan brukast til!
Fleire tips:
Det kan vere lurt å lage eit tankekart med eit overblikk over dei ulike teoriane og analyseverktøya, så slepp du å ha det i hovudet på eksamensdagen. Då har du meir enn nok anna å bruke hjernekapasiteten på!
Del 3. Finn relevante omgrep
No har du fått eit overblikk over ulike teoriar og analyseverktøy og kan begynne å gå inn på enkeltomgrepa. Igjen – det kan vere lurt å bruke eit tankekart for å få oversikta.
Noter ned dei omgrepa du først peiker ut som fruktbare i arbeidet med tekstane i førebuingsdelen, gjerne med temaet for eksamen i sentrum (innanfor og utanfor).
Jobb i par eller åleine. Bruk omgrepskorta i denne oppgåveressursen om omgrep om kultur, kommunikasjon og tekst og klikk deg gjennom omgrepa.
Stopp for kvart femte omgrep og spør: Kan eit eller fleire av dei bli brukte til å beskrive og tolke tekstane?
Kan omgrepet brukast til å seie noko om temaet og innhaldet? Om forma? Om den kulturelle konteksten? Om språket? Om visuelle verkemiddel? Eller om plattforma eller mediet som teksten er i?
Bruk oversikta under til å gjere strukturerte notat, eller fyll ut tankekartet du laga. Når eksamensdagen kjem, vil det vere til stor hjelp at du allereie har gått igjennom alle omgrepa og tenkt over kva dei kan brukast til!
Filer
Del 4. Førebu deg på ein samanliknande analyse
Ei av oppgåvene i eksempelsettet frå Udir ber deg samanlikne to tekstar.
Vel deg to tekstar frå førebuingsdelen, eller finn ein sjølvvald tekst du synest kan vere interessant å sjå opp mot ein av førebuingstekstane.
Poenget med ein samanliknande analyse er at tekstane kan belyse ulike perspektiv på eit tema og ulike måtar å kommunisere og formidle eit innhald på. I ein samanliknande analyse er det derfor interessant å sjå på dei ulike tekstane med tanke på
tema og motiv
språklege og visuelle verkemiddel
form og struktur
avsendar og mottakar
situasjonskontekst
kulturkontekst
medium og plattform
Tips!
Eit venndiagram kan vere ein fin måte å samanlikne tekstane på.
Teikn opp to sirklar som overlappar kvarandre slik illustrasjonen viser – éin sirkel for kvar av tekstane.
Les tekstane grundig og samanlikn dei to tekstane ved hjelp av lista over.
Kva er temaet og motiva i dei to tekstane? Noter det som er spesielt for den enkelte teksten i sirkelen og eventuelle likskapar der sirkelen overlappar.
Slik jobbar du deg gjennom heile lista. På denne måten får du både jobbe grundig med innhaldet i tekstane, samtidig som du får ei oversikt over forskjellar og likskapar.
