Hopp til innhald

Oppgåver og aktivitetar

Følger

Her kan du jobbe med nokre grunnleggande oppgåver for å bli kjend med matematiske følger.

Hugs på at når vi jobbar med å kjenne igjen mønster og finne formlar, er det mange vegar til målet. Metoden din kan vere like god sjølv om han er annleis enn det som står i løysingsforslaget vårt.

1.1.1

Finn dei fem første ledda i følga gitt ved  an=nn+1.

Løysing

a1 = 11+1=12a2 = 22+1=23a3 = 33+1=34a4=44+1=45a5 = 55+1=56

1.1.2

Finn dei fem første tala i følga gitt ved  an=-2nn.

Løysing

a1 = -211=-21=-2a2 = -222=42=2a3 = -233=-83=-83a4 = -244=164=4a5 = -255=-325=-325

1.1.3

Gitt følga 23, 49, 827, ...

a) Finn ein rekursiv formel for følga.

Løysing

Vi ser at  a1=23. For å finne a2 må vi multiplisere teljaren med 2 og nemnaren med 3, det vil seie at vi får at  a2=a1·23. Dette gjeld òg for det neste leddet, så vi får at den rekursive formelen er

an=an-1·23

b) Finn ein eksplisitt formel for følga.

Løysing

Vi set opp ei oversikt:

a1 = 23a2 = 23·23=232a3 = 23·23·23=233

Vi ser at den eksplisitte formelen blir

an=23n

c) Finn ledd nummer 10 i følga.

Løysing

a10=2310=210310=1 02459 049

1.1.4

Vi har gitt figurane nedanfor.

Tre rektangel med veksande storleik. Figur 1 har 3 gongar 3 ruter, figur 2 har 4 gongar 3 ruter, og figur 3 har 5 gongar 3 ruter. Illustrasjon.

a) Skriv opp talet på kvadrat i dei tre figurane som starten på ei uendeleg følge.

Løysing

9, 12, 15, ...

b) Finn ein rekursiv formel for ledd nummer n i følga.

Løysing

Vi legg merke til at det blir lagt til 3 kvadrat i kvar figur, det vil seie at vi får ein rekursiv formel slik:

a1=9,        an=an-1+3

c) Finn ein eksplisitt formel for ledd nummer n i følga.

Løysing

For å få ei oversikt over kva som skjer, kan vi lage ein tabell:

Figur nummer

1

2

3

n

Utrekning av mengde ruter

3·3

4·3

5·3

(n+2)·3

Mengde ruter

9

12

15

3n+6

Vi får altså at  an=3n+6.

1.1.5

Figuren nedanfor viser det vi kallar rektangeltal:

Tre figurar. Figur 1 har ei rad med to prikkar. Figur 2 har to rader med tre prikkar i kvar rad. Figur 3 har tre rader med fire prikkar i kvar rad. Illustrasjon.

Vi kallar følga av rektangeltal for R, det vil seie at  R1=2, R2=6  og  R3=12.

a) Kva blir R4?

Løysing

Vi ser på figurane at det blir auka med ei rad og ein kolonne for kvar figur. Det vil seie at figur nummer 4 vil ha fire rader med fem prikkar i kvar. Det gir

R4=4·5=20

b) Finn ein eksplisitt formel for rektangeltal nummer n, Rn.

Løysing

Vi set opp ei oversikt:

n

1

2

3

4

n

Rn

2·1

3·2

4·3

5·4

n+1·n

Dette gir formelen

Rn=n+1·n=n2+n

c) Finn ein rekursiv formel for Rn.

Løysing

Vi lagar ei oversikt:

n

1

2

3

4

Rn

2

6 =  2+4= R1+4

12 = 6+6= R2+6

20 = 12+8= R3+8

Vi legg merke til at auken frå eit ledd til det neste er det dobbelte av nummeret til leddet. Det gir oss den følgande rekursive formelen:

R1=2,        Rn=Rn-1+2n

CC BY-SASkrive av Olav Kristensen og Stein Aanensen.
Sist fagleg oppdatert 22.11.2021

Læringsressursar

Grunnleggjande om følger og rekker