Skatt og feriepengar som lærling

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Ella K. Okstad

Som lærling tener du pengar og får utbetalt lønn på same måte som andre tilsette. Bedrifta du arbeider for, vil trekke skatt av lønna di og sende desse pengane inn til staten, slik dei gjer for alle tilsette.

Skatten du blir trekt, er basert på forventa årsinntekt (med eit prosentkort) eller ut frå den månadlege inntekta (med eit tabellkort). Du kan lese meir om det i artikkelen om skatt.

Det er ditt ansvar å ha eit skattekort, eit frikort, prosentkort eller tabellkort, og at bedrifta du jobbar for, får informasjon om det. Viss ikkje risikerer du at det blir trekt for mykje skatt.

Frikort

Dersom du tener mindre enn 65 000 kroner i løpet av kalenderåret (sats for 2022), kan du vurdere å skaffe deg eit frikort. Då blir du ikkje trekt i skatt, men viss du går over grensa, vil du bli trekt 50 prosent skatt på all inntekt det året, med mindre du har skifta til eit anna skattekort.

Byrjar du lærlingtida på hausten, startar du med ganske låg lønn, som oftast 30 prosent av fagarbeidarlønn. Dersom du berre har hatt små inntekter eller ingen andre inntekter det året, er det ein god sjanse for at frikort kan vere aktuelt for deg. Hugs at studielån og stipend ikkje blir rekna som inntekt.

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Tron Bårdgård

For å sjekke om frikort er for deg, eventuelt kva skattetrekk med prosentkort du bør be om, kan du setje opp eit reknestykke over forventa inntekt for året.

Frikort kan altså vere eit godt alternativ det året du startar som lærling, dersom du starta som lærling på hausten og ikkje har hatt andre inntekter på våren.

Ferie er regulert i lovverket, sjå ferielova hos Lovdata. Desse reglane gjeld for alle arbeidstakarar, inkludert lærlingar.

Alle arbeidstakarar har etter lova krav på minst 25 vyrkedagar ferie per år, det vil seie fire veker og ein dag. Dei som har tariffavtale, har ofte avtalt 30 vyrkedagar ferie (fem veker). Vyrkedagar blir rekna som alle dagar unnateke søndag, så det er seks vyrkedagar per veke.

Arbeidstakar har rett til å ta ut tre veker samanhengande ferie i løpet av perioden 1. juni til 30. september.

Når du skal ta ut ferie, må du avtale det med arbeidsgivar, og det bør du gjere i god tid. Ved ueinigheit vil arbeidsgivar ha det siste ordet. Som nytilsett må du opparbeide deg feriepengar for å kunne ta ut lønna ferie.

Feriepengar

Når du arbeider, set bedrifta av feriepengar for deg kvar månad. Når du tek ut ferie, blir feriepengane som vart sparte opp året før, brukte. Dette fungerer fint når du har arbeidd meir enn eitt år, men er du ny i arbeidslivet, skaper det utfordringar.

Som nytilsett lærling, altså dersom du starta læretida før 1. september, har du rett til ferie det same året, men utan betaling. Dei fleste tek derfor ikkje ut lengre ferie før i kalenderår 2. Som lærling vil du sannsynlegvis berre ha oppspart eit halvt år med feriepengar når du kjem til kalenderår 2. Det gir låg utbetaling dersom du ønsker å ta ut full ferie.

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Tron Bårdgård

Det er mogleg å ta ut litt betalt ferie, til dømes to veker i kalenderår 2. Då vil oppsparte feriepengar gi ei grei utbetaling.

Som lærling kan du nekte å ta ut ferie dersom du ikkje har oppsparte feriepengar. Om bedrifta ikkje har aktivitet i ferietida, må dei skaffe eit alternativt tilbod til deg.

Ulike arbeidsgivarar handterer ferie for lærlingar i kalenderår 2 ulikt. Du må derfor sjekke opp med di eiga bedrift korleis dei foreslår å løyse dette for deg.

For kalenderår 3 vil du ha oppspart eit heilt år med feriepengar og kan ta ut ferie med betaling på lik linje med andre tilsette.