Fagartikkel

Treskjering: karveskurd

Karveskurd er ein treskjeringsteknikk med geometrisk dekor. Du kan teikne opp sirklar og rutemønster med blyant, passar og linjal. Motivet skjer du ned i det flate treet. I filmen viser Knut Ivar Sørheim korleis du kan skjere ut ei stjerne, og korleis ulike treskjerarjern skaper ulike spor.

Video: Jarle Sten Olsen / CC BY-ND 4.0

Karveskurd

Treskurd er kunsten å skjere figurar og ornament i tre. Karveskurd er utskjering av geometriske figurar som vi kan teikne ved hjelp av passar og linjal. Døme på dette er seksbladroser og åttebladroser, trekant- og firkantmønster.

Fem ulike treskjerarjern på rekkje. Foto. — Forskjellige treskjerarjern. Bilete: Tom Knudsen / CC BY-SA 4.0

Teknikk

Karveskurd er ein teknikk der det blir brukt enkelt verktøy som kniv, skråjern og v-jern, også kalla geisfuss. Motivet blir skore ned i det flate treet. Pass på at du har skarpt verktøy.

Treskrin med geometriske utskjeringar og jernbeslag. Foto. — Skrin i eik dekorert med karveskurd frå om lag 1650. Bilete: Stiftelsen Kunstindustrimuseet, Designsamlingene / CC BY-NC 4.0

Tradisjonshandverk

Nærbilete av geometrisk mønster skore ut i tre. Foto. — Utsnitt frå eit mangletre i bjørk (1833). Bilete: Anne-Lise Reinsfelt / CC BY 4.0

Teknikken har lange tradisjonar. Eit smykkeskrin som er datert til om lag år 300, er den eldste kjende gjenstanden med karveskurd som er funnen i Noreg. Men karveskurddekor er ikkje spesielt for Noreg. Vi finn tilsvarande dekor i mange andre land. Mønstera vart òg brukte i andre materiale, som tekstil, smijern og keramikk.

Kjelde

Låte, J. (2020, 6. februar). Karveskurd. Store norske leksikon. https://snl.no/karveskurd