Handel med andre delar av det dansk-norske riket - Historie (vg2) - NDLA

Hopp til innhald
Fagartikkel

Handel med andre delar av det dansk-norske riket

Danmark-Noreg førte ein heilstatspolitikk, dvs. at staten såg alle delane av riket som ein heilskap som saman skulle støtte kvarandre. I handelen og produksjonen ville det seie at kvar del skulle produsere kva dei hadde naturlege fortrinn for, og så byte desse med andre delar av riket.

Dette var mellom anna tanken bak korn- og jarnmonopola. Danmark hadde betre føresetnader for korndyrking, medan Noreg hadde jarn. Handel mellom delane i riket var også verna ved at denne ikkje var pålagd toll, slik handel med utlandet var.

Tettast kontakt frå Aust- og Sørlandet

Handelen med Danmark var særleg tett på Aust- og Sørlandet. Desse områda handla også mykje med hertugdømma Slesvig og Holstein. Avstanden til desse delane av riket var kort, så det å reise fram og tilbake i dei varme månadene i året var enkelt. At kornmonopolet påla Sør-Noreg å kjøpe kornet sitt frå Danmark eller hertugdømma, motiverte også mykje av denne handelen. For Vestlandet og lenger nordover, der ein fritt kunne kjøpe korn på den internasjonale marknaden, og der reisevegen til brorlandet og hertugdømma var mykje lengre, var kontakten også langt mindre.

Island

Dei ulike norske regionane handla likevel ikkje berre med Danmark. Kontakten mellom Bergen og Island var jamn. Bergen fungerte som ei omlastingshamn for islendingane; viktige varer som korn og tobakk vart førte via Bergen til Island, og islandsk fisk kom via Bergen til Europa.

Kontakt med dansk-norske koloniar

Fleire norske hamner hadde også noko direkte kontakt med dei dansk-norske koloniane i Vestindia (dvs. Karibia). Det var først og fremst hamner som hadde eigne sukkerraffineri, slik som Trondheim, Halden og Bergen. Desse hamnene fekk direkteforsyningar av råsukker. Arendal var også involvert i handelen på desse øyane. Det meste av handelen til Danmark-Noreg med sukkerøyane, gjekk likevel via København.

Ingen av dei norske hamnene hadde direktekontakt med Asia. Alle varer som skulle mellom Noreg og Asia, kom via København. For Bergen og Trondheim sin del kom også nokre asiatiske varer via andre utanlandske hamner.

Relatert innhald

Fagstoff
Handelstilhøva på 1700-talet

Det var særleg gjennom 1700-talet at handel byrja å knyte land og regionar tettare saman. Med auka kontakt over grenser vart marknadene større.

Fagstoff
Sjøfart

Sjøfarten var viktig fordi han frakta varene frå produsentane til marknader både i inn- og utland.

Skrive av Ragnhild Hutchison. Rettshavar: Norsk lokalhistorisk institutt
Sist fagleg oppdatert 06.10.2017