Dei fire første oppgåvene skal løysast utan hjelpemiddel.
2.6.1
Fyll ut tabellen
m3
dm3
cm3
mm3
0,002
2
2 000
2 000 000
15
250
760 000
vis fasit
m3
dm3
cm3
mm3
0,002
2
2 000
2 000 000
0,015
15
15 000
15 000 000
0,000 250
0,250
250
250 000
0,000 760
0,760
760
760 000
2.6.2
Gjer om til kubikkdesimeter, dm3.
a) 6 700 cm3
vis fasit
b) 1 m3
vis fasit
c) 900 000 mm3
vis fasit
2.6.3
Legg saman og skriv svaret i liter.
a)
vis fasit
b)
vis fasit
2.6.4
Fyll ut tabellen
L
dL
cL
mL
2,1
21
210
2 100
150
25
250
76
vis fasit
L
dL
cL
mL
2,1
21
210
2 100
15
150
1 500
15 000
0,25
2,5
25
250
0,076
0,76
7,6
76
2.6.5
Ei eske har form som vist på figuren. Eska har ikkje lokk.
a) Rekn ut arealet av grunnflata.
vis fasit
Arealet av grunnflata er .
b) Rekn ut volumet av eska. Gi svaret i liter.
vis fasit
Volumet av eska er .
c) Rekn ut overflata av esken.
vis fasit
Overflata av eska er lik arealet av botnen pluss arealet av to langsider pluss arealet av to endesider, altså totalt 5 sider.
Overflata er .
2.6.6
Ein kartong med appelsinjuice har måla: Høgde 24,0 cm, breidde 6,6 cm og djupn 6,4 cm.
Kor mykje rommar juicekartongen? Gi svaret i liter.
vis fasit
Kartongen rommar .
2.6.7
Ein tilhengjar har følgjande mål. Lengde: 2037 mm Breidde: 1160 mm Høgde: 350 mm
a) Kor mange liter rommar tilhengjaren?
vis fasit
Tilhengjaren rommar 827 liter.
Største nyttelast tilhengjaren kan ha er 610 kg.
b) Kor tjukt lag med grus kan du fylle oppi tilhengjaren når 1 liter grus veg 2,5 kg?
vis fasit
Her kan det vere greitt å setja opp ei likning. Vi kan rekne ut massen i kg ved å multiplisere talet på liter grus med kor mange kg grus det er per liter. Talet på liter grus får vi ved å multiplisere lengda med breidda og vidare med den ukjende høgda, som vi kallar . Dette reknestykket skal bli 610 kg, som er den største nyttelasta.
Vi får
Her har vi teke med einingane for å kontrollere at vi ikkje har andre typar enn dm og kg. Når vi løyser dette i GeoGebra, kan vi skrive inn einingane og få talsvaret med riktig eining i tillegg! Med denne metoden må vi bruke kommandoen "Løys(likning, variabel)" saman med knappen for numerisk utrekning .
Det kan fyllast eit gruslag som har ein tjukkleik på .
Alternativ løysing
Vi finn først ut kor mange liter grus vi får av 610 kg. Deretter reknar vi ut arealet av grunnflata i tilhengjaren. Til slutt tek vi volumet av grus og deler på grunnflata for å finne høgda. Vi tek heile tida med einingane i CAS-utregningen som kontroll.
2.6.8
Eit symjebasseng har ein rektangelforma botn med lengd 9,80 m og breidd 5,20 m. Høgda er over alt 1,90 m. Alle måla er innvendige. Veggene og botnen i bassenget er av betong og er 20 cm tjukke.
a) Kor mange kubikkmeter betong har det gått med til å lage vegger og botn?
vis fasit
Her er det kanskje lettast å rekne ut det utvendige og det innvendige volumet av bassenget og trekkje desse frå kvarandre. For å spare litt inntasting, startar vi vi med å skrive inn dei tre måla i variablane og . Vi tek med eininga "m" her for å få eining på svaret.
Så reknar vi ut det utvendige volumet med veggar og golv og det innvendige volumet og trekkjer desse frå kvarandre.
Det gjekk med betong.
Vi kan også løyse oppgåva ved å rekne ut volumet av botnen og dei fire veggene direkte.
b) Kor mange kvadratmeter fliser har gått med til å kle vegger og botn i bassenget? Sjå bort frå fuger mellom flisene.
vis fasit
Vi må rekne ut (det innvendige) arealet av dei fire veggene pluss botnen.
Det gjekk med fliser.
2.6.9
Figuren nedanfor viser ei traktorskuffe.
Skuffa er laga av jernplater med ein tjukkleik på 6 mm. Jernet har ei vekt på 7,87 g per cm3.
Kor mange kilo veg skuffa?
vis fasit
Vekta av skuffa blir: .
2.6.10
Det er planlagt å grave ut ein 2 km lang kanal. Kanalen skal vere 2,5 m djup, 5 m brei øvst og 2,5 m brei i botnen. Sidene skrånar jamnt.
Kor mange kubikkmeter masse må gravast ut?
vis fasit
Talet på kubikkmeter som må gravast ut er .
2.6.11
Ein kakeboks har form som ein sylinder. Kakeboksen har ein diameter på 21,0 cm og ei høgd på 16,0 cm. Kor mange liter rommar kakeboksen?
vis fasit
Kakeboksen rommar .
2.6.12
Ein oljetank har form som ein sylinder. Oljetanken er 5,0 meter høg. Diameteren er 3,0 meter.
a) Kor mange liter olje rommar oljetanken?
vis fasit
Volumet av oljetanken er .
b) Rekn ut overflata av oljetanken.
vis fasit
Overflata av ein sylinder med topp og botn er gitt ved formelen .
Overflata av oljetanken er .
2.6.13
Ei gryte har form som ein sylinder. Gryta har ein diameter på 260 mm og rommar 8 liter. Rekn ut høgda til gryta.
vis fasit
Høgda til gryta er .
2.6.14
Ei tresøyle har form som ein sylinder med diameter 30 cm og høgd 4,20 m. Søyla skal gis to strøk måling. Ein liter måling dekker 6 m2. Kor mykje måling vil gå med?
vis fasit
Reknar ikkje med topp og botn i dette tilfellet.
Det vil gå med måling.
2.6.15
Verdas mest kjende pyramide, Keopspyramiden like utanfor Kairo i Egypt, har kvadratisk grunnflate med sidelengd 230 m. Høgda av pyramiden var opphavleg 146 meter, men 10 meter har forsvunne.
a) Finn volumet av den opphavelege Keopspyramiden.
vis fasit
Volumet av ein pyramide er gitt ved formelen .
Volumet av Keopspyramiden blir .
Eit symjebasseng har ei lengd på 25,0 meter, ei breidd på 12,5 meter og ei gjennomsnittsdjupn på 2,4 meter.
b) Kor mange liter rommar dette symjebassenget?
vis fasit
Symjebassenget rommar .
c) Kor mange slike basseng rommar den opphavelege Keopspyramiden?
vis fasit
Keopspyramiden rommar 3430 symjebasseng av denne typen.
2.6.16
Gitt ei kjegle med radius 12,0 cm og høgde 24,0 cm.
a) Finn volumet av kjegla.
vis fasit
Volumet av ei kjegle er gitt ved formelen .
Volumet av kjegla er .
b) Finn overflata av kjegla.
vis fasit
Overflata av ei kjegle med botn er gitt ved formelen .
Finn først sidekanten med hjelp av Pytagoras´ læresetning.
Overflata av kjegla er .
2.6.17
Ei kjegle har radien 2,4 dm og ein sidekant på 6,4 dm.
a) Finn høgda i kjegla.
vis fasit
Bruker Pytagoras si læresetning og finn høgda.
Høgda er 5,9 dm.
b) Finn volumet av kjegla.
vis fasit
Volumet er .
2.6.18
Ein kuleforma appelsin har ein diameter på 8,0 cm.
a) Finn overflata av appelsinen.
vis fasit
.
b) Forklar kva overflata er i praksis.
vis fasit
Overflata av appelsinen er arealet av skalet.
c) Finn volumet av appelsinen.
vis fasit
.
Skalet på appelsinen er 3 mm tjukt.
d) Finn volumet av den etande delen av appelsinen (dersom du ikkje er ein som et skalet då).
vis fasit
Radien av sjølve appelsinkjøtet: .
Volumet av appelsinen utan skal: .
e) Finn volumet av skalet.
vis fasit
Volumet av skalet er ytre volum minus indre, altså .
2.6.19
Ein kroneis består av ein kjegleforma kjeks med is. I tillegg er det ei halvkule med is øvst. Diameteren på kjeksen er 6,0 cm. Høgda på kjeksen er 12,0 cm.
a) Finn radien i kula.
vis fasit
Radien i kula er den same som radien på kjeksen, dvs. 3,0 cm.