Fagartikkel
Bakteriar og erkebakteriar
Domena bakteriar og erkebakteriar består av organismar som manglar ein avgrensa cellekjerne. Dei blir kalla prokaryotar.
Bilete: Junie Loftesnes, Thomas Bedin / CC BY-SA 4.0
Prokaryotane blir kjenneteikna ved at dei ikkje har ein cellekjerne som er avgrensa av ein membran. Prokaryotane omfattar domena
- bakteriar
- erkebakteriar
Prokaryotane i dei to domena skil seg like mykje frå kvarandre som frå eukaryotane. Vi finn likevel alle formene for metabolisme hos begge domena, både heterotrofe, autotrofe og kjemotrofe. I tillegg formeirar prokaryotane seg vanlegvis ukjønna ved deling.
E. coli høyrer til domenet bakteriar. Det finst store mengder E. coli i tarmkanalen vår, og der er dei naudsynte. Utanfor tarmkanalen kan E. coli forårsake alvorleg sjukdom. Bilete: Eric Erbe / Offentleg eige
Bakteriar er mikroskopiske, eincella og prokaryote organismar.
- Dei fanst på jorda allereie for 3,5 milliardar år sidan.
- Dei kan leve enkeltvis, parvis eller i koloniar.
- Mange beveger seg ved hjelp av flagellar.
- Dei finst i all verdas habitat, også inni og på menneske.
- Mange forårsakar sjukdom, andre er livsnaudsynte.
- Dei er viktige i ulike kommersielle prosessar, som i næringsmiddelteknologi og bioteknologi.
- Dei gjer ein viktig jobb i naturen ved å gjere næringsstoff tilgjengelege etter nedbryting.
"Svarte skorsteinar" på havbotnen er ekstreme habitat for nokre former for erkebakteriar. Bilete: Science Photo Library, NTB / CC BY-NC 4.0
Erkebakteriar er til liks med bakteriane mikroskopiske, eincella og prokaryote organismar.
- Dei liknar veldig på bakteriar når vi ser på dei i mikroskop, men både genetisk og biokjemisk skil dei seg frå bakteriane.
- Dei finst hovudsakleg der andre organismar ikkje klarer å leve (til dømes i vatn med svært høgt saltinnhald og i varme kjelder).
- Dei er oftast kjemotrofe.
Nokon erkebakteriar omset hydrogengass og karbondioksid til metan (metanogene erkebakteriar). På denne måten er dei uavhengige av solinnstråling og livet på jordoverflata.