Kva er mikroorganismar?
Organismane i gruppa mikroorganismar har ikkje blitt plasserte der fordi dei liknar på kvarandre, eller fordi dei er i slekt. Det dei har til felles, er at dei er så små: Vi må bruke mikroskop for å kunne sjå enkeltindivid. Men når dei blir fleire, kan dei danne så store koloniar at vi kan sjå dei med berre auga.
Til gruppa mikroorganismar reknar vi
- bakteriar
- virus
- sopp
algar
andre små eukaryotar
Enkelte organismar blir rekna som mikroorganismar sjølv om vi kan sjå dei utan mikroskop. Døme på dette er parasittane bendelorm, barneorm og trikin.
Dei fleste mikroorganismane er harmlause for oss. Mange av dei er faktisk nyttige, og nokre er heilt nødvendige. I naturen speler mikroorganismar ei heilt avgjerande rolle som nedbrytarar i økosystem.
Vi menneske bruker mikroorganismar til å lage mat og medisinar. Dei finst i og utanpå kroppen vår og hjelper oss med å halde oss friske. Nokre få mikroorganismar kan gjere oss sjuke og til og med ta livet av oss. Det er viktig å ta vare på dei nyttige mikroorganismane, samtidig som vi ikkje blir utsette for dei skadelege.
Vitskapsmannen Louis Pasteur levde i siste halvdel av 1800-talet. Han blir rekna som ein av grunnleggarane av læra om mikroorganismar: mikrobiologi. Han har også gitt namn til prosessen der bakteriar i mjølk blir drepne når mjølka blir varma opp: pasteurisering.
Oppdagingane til dei som jobba med mikrobiologi på denne tida, førte til at folk fekk betre levekår. Dei skjønte nemleg korleis god hygiene og kontroll med drikkevatn og mat kunne hindre utbrot av farlege sjukdommar.
Ignaz Semmelweis. (2020, 27. april). I Wikipedia. Henta 19. mai 2020 frå https://no.wikipedia.org/wiki/ignaz_semmelweis
Louis Pasteur. (2020, 20. januar). I Wikipedia. Henta 19. mai 2020 frå https://no.wikipedia.org/wiki/louis_pasteur
Parker, N. et al. (2016, 1. november). Types of Microorganisms. I Microbiology. OpenStax. Henta 18. mai 2020 frå https://openstax.org/books/microbiology/pages/1-3-types-of-microorganisms