Naturvitskaplege arbeidsmåtar

I interaktiviteten over finn du nokre eksempel på vitskapleg arbeid frå 1650 til 1962. Mange av desse vart til anerkjende teoriar som framleis gjeld. Du kjem til å møte fleire av dei når du jobbar med naturfag.

Sjå for eksempel på Semmelweis som i 1847, trass i stor motstand, innførte obligatorisk handvask for legar og redda mange liv. Han nytta ein vitskapleg systematisk metode, førte statistikk over døyelegheit og laga ein hypotese som vart testa ut. Dei resultata han fekk, var så overtydande at ein ny teori etter kvart måtte aksepterast.

Les artikkelen "Da håndvask ble vitenskap" på forskning.no.

Når du skal løyse eit problem etter naturvitskaplege arbeidsmåtar, begynner du med å setje opp ein eller flere hypotesar for det du trur kan vere løysinga. Ein hypotese kan beskrivast som ei kvalifisert gjetting. Du veit ennå ikkje kva løysinga er, men du har ein idé.

For å kontrollere om hypotesen din stemmer, planlegg du ulike eksperiment (forsøk) som vil vise om du har rett eller ikkje. Det er viktig at forsøka blir beskrivne så nøyaktig at andre kan etterprøve konklusjonane dine ved å gjennomføre eksperimenta på same måten. Vi seier at ein hypotese må vere falsifiserbar. Det vil seie at det må være mogleg for andre å prøve å motbevise han.

På veg mot ein teori

Etter kvart som du gjennomfører forsøk, kan du bli nøydd til å forkaste nokre hypotesar, og lage nye. Kanskje sit du att med ein hypotese som ser ut til å halde. Dersom andre kjem til det same resultatet som deg, vil det bli einigheit om at hypotesen er ein god modell for å beskrive verkelegheita. Dersom forskarmiljøet kjem til ei slik einigheit, vil hypotesen få status som ein teori.