Fagartikkel
Preposisjonar, konjunksjonar, subjunksjonar og interjeksjonar
Språket vårt består av mange småord som bind orda i ei setning saman eller seier noko om når eller kvar noko er.
Kven er kor? Det fortel preposisjonane. Bilete: Siren Halvorsen / CC BY-SA 4.0
Preposisjonar står framom eit substantiv eller pronomen, og du kan ikkje bøye det. Vi bruker preposisjonar for å beskrive kvar noko eller nokon held til i stad eller tid:
- i huset
- under bordet
- bak gardinene
- etter påske
- i jula
- over nyttår
Konjunksjonar er ord som bind saman sidestilte enkeltord, setningsledd eller heile setningar. Dei blir difor også kalla bindeord. Konjunksjonane heiter og, men, for, eller, så.
- Dei budde i eit stort og flott hus.
- Vil du helst ha den raude buksa eller den grøne jakka?
- Dei trente på trikset heile veka, men berre ein av dei klarte det til slutt.
- Lise forsov seg, så ho rakk ikkje flyet.
Subjunksjonar eller underordningsord innleier leddsetningar. Døme på subjunksjonar er fordi, at, om, som, då, når, dersom, viss, før, endå.
- Då Kim var ferdig med talen sin, braut applausen laus.
- Eg veit ikkje om han vil kome.
- Barna gledde seg fordi dei skulle kose seg med barne-tv og varm kakao.
- Kvar er boka som eg har tinga?
- Er det sant at han skal til Spania?
Også infinitivsmerket å blir rekna som ein subjunksjon:
- Han hatar å tape (han hatar at han tapar).
Til interjeksjonane reknar vi
- utropsord (au, huff, søren, fy, æsj, heia)
- svarord (ja, nei)
- lydhermande ord (pang, krasj)
- helsingar (hallo, hei)