Å utforske og analysere tekstar

I dømet vårt er temaet Arbeidarpartiets standpunkt til eit lovforslag som skulle gjere det lettare å inndra pass og statsborgarskap.

Bodskapen er at Arbeidarpartiet med dette prioriterer terroristar sine rettar framfor nasjonens sikkerheit.

Føremålet med teksten er å oppmode til motstand mot, og kanskje fælske over, politikken til Arbeidarpartiet.

I dømet vårt er avsendaren Sylvi Listhaug, som på tidspunktet innlegget vart laga, var justisminister frå Framstegspartiet. Ho bruker pronomenet «vi» i innlegget utan at det kjem fram kven dette refererer til, men det er rimeleg å tru at det kan vere partiet hennar Frp eller regjeringa som ho var del av.

Sidan innlegget vart delt på hennar eiga Facebook-side, og ikkje Framstegspartiet si, kan vi seie at målgruppa først og fremst er følgjarane hennar.

Teksten er ikkje prega av politiske faguttrykk og er rask å lese, noko som gjer at han er tilgjengeleg for «vanlege folk», ikkje berre dei som er spesielt interesserte.

Facebook som kanal er prega av at du kan nå ut til svært mange menneske på enkelt vis. Mottakarane kan gi snarleg tilbakemelding ved å kommentere innlegget eller klikke på ulike ikon som symboliserer kva dei synest. Å like og dele ein post er ein enkel måte å uttrykkje seg på, som ikkje krev meir enn to tastetrykk frå mottakaren. Dermed kan ein slik tekst spreie seg og skape mykje engasjement på ein lett måte.

Innlegg konkurrerer om merksemda med svært mykje anna innhald. Derfor er det vanleg å bruke sterke verkemiddel, visuelt og språkleg, for å få mottakarane til å stoppe opp og leggje merke til innhaldet.

Kommunikasjonen på denne plattforma ber ofte preg av å vere personleg og uformell. Bodskapen treffer folk på heimebane, i deira private sfære, på ein annan måte enn om han til dømes kom i form av eit formelt brev frå justisministeren. Dette gjer at politikarar kan kommunisere med veljarar på ein direkte og enkel måte.

Samtidig er Facebook-sida til Listhaug open, det vil seie at andre som ikkje er medlemmer der, kan sjå innhaldet. Bodskapen og forma i dette innlegget nådde òg Arbeidarparti-tilhengarar, sjølv om dei nok ikkje var tenkt å vere i målgruppa, og innlegget vekte sterke reaksjonar blant dei og andre i den generelle offentlegheita.

Det første ein legg merke til, er biletet av det som ser ut som terroristar med tildekte ansikt. Biletteksten forsterkar inntrykket av at dette er terroristar. Landskapet i biletet som er brukt, gir assosiasjonar til Midtausten eller afrikanske land der islamistiske terrorgrupper herjar.

Brødteksten over biletet beskriv kort bakgrunnen for bodskapen som biletet framhevar. Her blir «vi», Framstegspartiet, og Arbeidarpartiet framstilte som motsetnader, der Frp vil handle «raskt og effektivt» i kampen mot terror, mens Ap «toer hendene». Dette uttrykket kjem frå bibelforteljinga om Pontius Pilatus, som fekk valet mellom å benåde Jesus eller Barabbas, ein illgjeten mordar. Pilatus ville at folket skulle velje, men då han ikkje lykkast med dette, fråskreiv han seg ansvaret for Jesu død ved å två (vaske) hendene sine. Denne allusjonen gir inntrykk av at Arbeidarpartiet i denne saka fråskriv seg ansvaret for at mordarar får gå fri.

Koplinga mellom brødteksten, biletteksten og biletet gir inntrykk av at Arbeidarpartiets politikk vil føre til at terroristar frå grupper som IS får herje fritt, noko som vil vekkje frykt hos dei fleste.

Eit anna framståande element i teksten er «LIK OG DEL» som står skrive med store bokstavar nedst i høgre hjørne. Å bruke slike store bokstavar blir oppfatta som å rope i slike digitale medium. Storleiken på skrifta understrekar dette, og saman gir dei inntrykk av å spegle den sterke emosjonelle reaksjonen som dei fleste får av bodskapen i biletet over. Frasen «LIK OG DEL» er i imperativform, noko som også strekar under at det er viktig at mottakaren handlar raskt ved å like og dele saka.

Dette innlegget kan sjåast i samanheng med ein tekstkultur på nettet rundt memes, eller mem på norsk. Dette er enkle og spontane tekstar som blir delte og utvikla i eit fellesskap. Mema består av eit visuelt element kopla med ein verbalbodskap som gir ei ny meining til det visuelle elementet gjennom informasjonskopling. Denne informasjonskoplinga er heilt sentralt i mem som sjanger, noko som er tydeleg når ulike brukarar lagar eigne mem ved å kople visuelle element frå velkjende mem til nye verbalbodskapar som skaper ei heilt ny meining.

Føresetnaden for at eit mem skal bli delt, er at det byggjer på idear som er attkjennande for fleire, og som treffer ein nerve hos andre, som då får lyst til å dele det. Memkulturen vart lenge assosiert med ungdom og unge vaksne. Mem har vorte ein sjanger som har vorte vanlegare å bruke av andre aldersgrupper, men på ein mindre «avansert» og humoristisk måte. Formatet blir brukt for å formidle kjappe bodskapar som vekkjer sterke kjensler, på ein effektiv måte, samstundes som dei ikkje blir gjenstand for like kritisk lesing som bodskapar som blir presenterte i andre former.

Kjenneteikn ved denne tekstkulturen er at desse tekstane ofte har skarp humor, der sarkasme og latterleggjering er mykje brukte verkemiddel. Mema er laga for å skape ein reaksjon og for å delast kjapt. Bodskap i slike mem er sjeldan gjenstand for nærlesing. Ein grunn er at dei nettopp blir forstått i lys av memkulturen, der humor er grunntonen. Ein annan faktor er at mykje av meiningsskapinga ligg i samspelet mellom ord og bilete, slik at sjølve bodskapen blir implisitt. Bodskapen blir skapt i hovudet til mottakaren, som må gjere denne informasjonskoplinga.

Innlegget må kanskje òg sjåast på som ein del av ein politisk tekstkultur med valkampbodskapar eller politiske bodskapar retta mot eigne tilhengarar. Der er føremålet å elde til kamp og samlast om felles «fiendar», og det gir kanskje meining å tolke bodskapen i denne teksten i ein slik kontekst. På same måte som at Frp-leiar Siv Jensens tale til landsmøtet, der ho snakka om å «knuse dei jævla sosialistane», berre var meint som ein bodskap til partifellar, vekte òg Listhaugs innlegg sterke reaksjonar då det vart plukka opp av andre utanfor den interne gruppa av tilhengarar bodskapen var meint for.

Det visuelle elementet speler på stereotypiar om terroristar som mørkhuda menn frå Midtausten, sjølv om dei største terrorhandlingane i Noreg har vore utførte av lyshuda, etnisk norske menn.

Som justisminister hadde Sylvi Listhaug ein av dei øvste offisielle maktposisjonane i landet, men ho bruker ikkje tittelen sin eller andre markørar for å signalisere status eller makt i dette innlegget.

Bodskapen fokuserer berre på Arbeidarpartiets standpunkt i denne saka, og ikkje andre parti, derfor kan teksten kommunisere meir direkte til dei som er spesielt skeptiske til Arbeidarpartiet.

Ordvalet knytt til Ap er negativt ladd og står i motsetnad til korleis ho framstiller Framstegspartiet. Mens Ap «tor hendene», eit ordval som gir assosiasjonar til feigskap i møte med val mellom det gode og det vonde, blir Frp omtalt med plussord som uttrykkjer handlekraft. I verbalteksten over biletet blir «terroristenes rettigheter» sett opp mot «nasjonens sikkerhet». Dette teiknar eit bilete av Ap som meir opptekne av «dei andre» enn av «sitt eige folk».

Informasjonskoplinga mellom dei visuelle og dei verbale elementa i teksten skaper ei kopling mellom Ap og ikkje-vestlege terroriser. Dette kan tenkjast å vekkje sterke assosiasjonar og gi atterklang blant tilhengarar av Eurabia-teorien. Denne går nettopp ut på at Arbeidarpartiet er forrædarar som vil erstatte den norske befolkninga med muslimar, der målet er å erstatte demokratiet med eit islamistisk terrorvelde.