Romeo og Julie
Den mest kjende scena i Romeo og Julie er akt 2, scene 2, som ofte vert referert til som «balkongscena», sjølv om Shakespeare ikkje nemner nokon balkong i manuskriptet sitt. Romeo har tidlegare berre møtt Julie på eit ball som vart arrangert av familien hennar. Han forelskar seg straks i den unge jenta. På grunn av ein feide mellom familien til Romeo, de Montagues, og familien til Julie, Capulets, er Romeo i forkledning. I balkongscena møter vi Romeo etter at han har klatra inn i hagen og ser lysa frå soveromsvindauget til Julie.
Utdrag frå akt 2, scene 2 («balkongscena»)
[…]
ROMEO
Hun snakker, å, snakk mer, å skjønne du!
Du stråler sånn i mørket over meg.
En engels barn, et himmelsk sendebud
på myke skyer over himmels hav.
JULIE
Å Romeo, Romeo, hvorfor er du Romeo?
Fornekt din far og kast ditt eget navn!
Og hvis du ikke vil, så sverg da på
at kjærligheten din til meg er sann!
Da er jeg ikke mer en Capulet.
[…]
[…]
JULIE
Men hvordan kom du hit, og hva var grunnen?
For deg vil denne hagen være døden,
hvis en av mine skulle se deg her.
ROMEO
På kjærlighetens vinge fløy jeg over.
Ingen steinvegg kan stenge kjærligheten ute.
Hvis kjærligheten kan, så vil den prøve,
og da kan ingen stoppe en Montague.
[…]
Les heile dramaet Romeo og Julie av Shakespeare i nynorsk omsetting: NB digital: Romeo og Julie omdikta av Edvard Hoem
Musikalen West Side Story er skriven av Leonard Bernstein med tekstar (libretto) av Stephen Sondheim. Han vart uroppført på Broadway i 1957 og utgitt som film i 1961, ein film som vart heidra med heile ti Oscar-prisar.
Plottet er basert på den tidlause historia om Romeo og Julie, dei to elskande som ikkje kan få kvarandre fordi dei tilhøyrar sosiale grupper som er i strid med kvarandre. I Shakespeare sitt skodespel er det fiendskap mellom familiane Capulet og Montagues. I West Side Story kjem Tony og Maria frå ulike gjengar i nabolaget som kjempar mot kvarandre – Sharks og Jets. Tony er ein skikkeleg fyr som eigentleg ikkje lenger ønskjer å vere involvert i dei aktivitetane som Jets driv med. Men ved eit uhell kjem han til å drepe Bernardo, bror til Maria, som er leiar av Sharks.
På same måte som Romeo og Julie er West Side Story ei dramatisk og kjenslemessig sterk historie. USA på 50-talet var eit samfunn som fokuserer sterkt på rase og identitet, både i gettoar i dei store byane i nord og i segregerte samfunn i sørstatane. Jets-gjengen består av kvite ungdommar som ønskjer å forsvare territoriet sitt på øvre Manhattan. Sharks-gjengen består av etterkommarar av puertorikanske innvandrarar.
West Side Story reiser spørsmål om gruppeidentitet og indre disiplin, og dei reglane som gjeld for dei som vil vere del av ei gruppe: Du held deg til di eiga og kjempar for området ditt, og du står opp for dei andre. Ungdommane er stadig i samanstøytar med politiet, men andre vaksne korrektiv, som foreldre, er stort sett fråverande.
I ei norsk oppsetjing frå 2007 lèt regissøren Romeo vere ein austkantgut som vert glad i vestkantjenta Julie. Teksten vert framført på gatespråk, det som i innslaget frå Dagsrevyen i 2007 vert kalla «kebab-språk». Føremålet er å gjere mellomalderdramaet til Shakespeare aktuelt for unge i dag.
Kvifor lèt vi oss framleis fengsle av historia om Romeo og Julie? Er det fordi dette dramaet reiser eit spørsmål som gjeld til alle tider, spørsmålet om kjærleiken kan overvinne alt?