Planteplankton – grunnlag for alt liv i havet

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Lars-Johan Naustvoll

CC BY-NC-SA

Bilete: Science Photo Library, NTB scanpix

KVA ER PLANKTON?

Plankton består av eit variert spekter av levande organismar som heile eller delar av livssyklusen finst drivande i dei frie vassmassane. Nemninga plankton er eit gresk ord som tyder «det som er skapt for å vandre eller drive».

Vi deler planktonet inn i to hovudgrupper: dyreplankton, eller zooplankton, og planteplankton, eller fytoplankton.

Vidare deler vi dei inn i ei rekkje ulike grupper, ut frå både slektskap, storleik og livssyklus.

HOLOPLANKTON: organismar som lever som plankton heile livet.

MEROPLANKTON: organismar som har eit planktonstadium som del av livssyklusen.

Planteplanktonet er i all hovudsak prisgitt vasstraumane, sjølv om mange har flagellar (pisketrådar) som gjer dei i stand til aktivt å bevege seg opp i den eufotiske sona.

CC BY-SA

Bilete: Frank Emil Moen

Vi kjenner i dag omtrent 100 000 planteplanktonartar i havet. Dei fleste av desse er autotrofe: Dei produserer organiske karbonsambindingar frå karbondioksyd (CO₂) og vatn (H₂O) gjennom fotosyntese.

Les meir om fotosyntesen.

Det finst også planktonorganismar som er miksotrofe. Vidare finst det artar i same slekt der enkelte planteplankton er heterotrofe. Dei manglar fotosyntetiserande pigment og fungerer derfor som dyreplankton. Innan dinoflaggelatslekta Dinophysis, ei slekt med artar som har ei karakteristisk krukkeaktig form, finn vi både autotrofe, miksotrofe og heterotrofe artar.

I filmen fortel forskar Lars Naustvoll ved Havforskingsinstituttet om planteplanktonet som er samla inn undervegs i havforskingstoktet mellom Bergen og Grønland. Han syner også døme på mikroskopbilete som han har teke av planteplankton samla gjennom dette toktet.