Forelesing og presentasjon

Adjektivbøying 1: nominativ

I tysk bøyer vi adjektivet i samsvar med substantivet det står til. Lær om adjektivbøying i nominativ (subjektsform).

Samsvarsbøying

I norsk bøyer vi adjektivet i samsvar med substantivet det står til:

Hankjønn	Hokjønn	Inkjekjønn	Fleirtal
ein raud genser	ei raud jakke	eit raudt skjørt	raude sokkar
den raude genseren	den raude jakka	det raude skjørtet	dei raude sokkane

Det same gjer vi i tysk:

Hankjønn	Hokjønn	Inkjekjønn	Fleirtal
ein roter Pulli	eine rote Jacke	ein rotes Kleid	rote Socken
der rote Pulli	die rote Jacke	das rote Kleid	die roten Socken

Men vi bøyer adjektivet berre når det står framfor substantivet. Når det står aleine, er det ubøygd:

Der Pulli ist rot. Die Jacke ist rot. Das Kleid ist rot. Die Socken sind rot.

Finn ut

Korleis oppfører norske adjektiv seg når dei står som predikativ (aleine)?
Svaret kan du finne slik: Lag fire norske setningsdøme etter mønsteret "der Pulli ist rot". Pass på å få med deg eit hankjønnsord, eit hokjønnsord, eit inkjekjønnsord og eit ord i fleirtalsform. Då vil du sjå med éin gong om tysk og norsk er like på dette punktet eller ikkje.

Svar

På dette punktet har norske adjektiv faktisk meir bøying enn tyske! Norske adjektiv skal bøyast i samsvar med substantivet dei beskriv, sjølv om dei står aleine: Han er snill. Ho er snill. Barnet er snilt. Dei er snille.

Nokre nyttige fagomgrep

Dersom du ikkje hugsar omgrepa frase og attributiv og predikativ stilling, bør du kort friske opp kunnskapane.

Frasar

Frasar er to eller fleire ord som høyrer saman.
Ein substantivfrase til dømes er ofte sett saman av ein artikkel, eit adjektiv og eit substantiv: den snille jenta.
Substantivet er "sjefen" i frasen. Sagt med eit fagomgrep: Substantivet er kjernen eller overleddet i frasen.
Artikkelen og adjektivet derimot er underledd, dei må tilpasse seg substantivet.
Artikkel og adjektiv får samsvarsbøying. Med det meiner vi at kjønn og tal på substantivet avgjer kva slags endingar dei får.

Attributiv og predikativ stilling

Når adjektivet står framfor substantivet, seier vi at det er brukt attributivt: ein snill gut. Adjektivet er då ein del av substantivfrasen.
Når adjektivet står aleine etter å vere eller å bli, seier vi at det er brukt predikativt: Guten er snill.

Øving 1: Bestemt artikkel + adjektiv + substantiv

Hankjønn	Hokjønn	Inkjekjønn	Fleirtal
der blaue Pulli	die blaue Jacke	das blaue Kleid	die blauen Socken

Øving 2: Ubestemt artikkel + adjektiv + substantiv

Hankjønn	Hokjønn	Inkjekjønn	Fleirtal
ein blauer Pulli	eine blaue Jacke	ein blaues Kleid	blaue Socken

Øving 3: Bestemt/ubestemt artikkel + adjektiv + substantiv

hankjønn	Hokjønn	Inkjekjønn	Fleirtal
der blaue Pulli	die blaue Jacke	das blaue Kleid	die blauen Socken
ein blauer Pulli	eine blaue Jacke	ein blaues Kleid	blaue Kleider