Lasting og sikring

Det er fleire måtar å laste på. Bulk- og tanktransport blir lasta i lukka system gjennom røyr og slangar og blir pumpa om bord. Bulklast kan også bli lasta frå silo som bilen parkerer under, via luker på toppen av tanken. Lausmassane blir då sleppte frå siloen og rett i tanken. Ein del massar, til dømes asfalt, blir gjerne sleppte frå silo i tippbil eller asfaltbaljer.

Skal vi laste vanleg stykkgods, som gods på pallar, er det vanlegast at ein bruker truck til å løfte lasta om bord. Lastinga kan skje frå bakkenivå eller via ei lasterampe. Bruker vi lasterampe, køyrer vi godset oppi bilen med mindre truckar, som lågtløftande eller høgtløftande T1-maskinar (sniglar).

Dei fleste pallar har mål etter EUR-pall-standarden, 80 x 120 cm. Bruker vi EUR-pallar, får vi utnytta den tillatne breidda på bilane og konteinarane fullt ut. I breidda vil vi då få plass til to pallar på tvers eller tre pallar på langs. Dette vil i begge tilfella utgjere ei breidde på 240 cm. Ein vanleg lastebil kan vere 255 cm brei utvendig, ein termobil kan vere 260 cm brei fordi han har tjukkare vegger.

Uansett metode må vi planleggje lastinga etter leveringsrekkjefølgje dersom vi skal levere til fleire mottakarar. Det vanlege er å bruke LIFO-prinsippet, slik at det som er lasta på sist, er det som skal leverast først. På den måten slepp vi å flytte anna gods for å få tak i det som skal leverast. God planlegging av lasting gir effektiv og føreseieleg levering.

Vi må også ta omsyn til vektfordelinga mellom akslingane og tenkje på tyngdepunktet til lasta (LTP). Vi kan til dømes ikkje setje tunge pallar fremst på lasteplanet og lette bak, sjølv om leveringsrekkjefølgje og LIFO-prinsipp skulle tilseie det. Då vil bilen bli altfor framtung. I slike tilfelle må tryggleiken og vegtrafikklova komme først.

Når lasta har komme på, må ho sikrast. Vi har tre vanlege sikringsmetodar: låsing, stenging og surring. Ofte må vi bruke ein kombinasjon av desse. Det er ønskjeleg å få mest mogleg friksjon mellom gods og underlag. Dess dårlegare friksjon, dess meir må vi sikre med andre ting, til dømes stroppar.

Låsing

Låsing vil seie at godset blir låst fast til køyretøyet. Konteinarar til dømes blir vanlegvis låste fast til køyretøyet med container-lås.

Surring

Surring er bruk av stroppar eller kjetting for å surre eller binde lasta fast. Stroppar kan vi bruke til overfallssurring (overtoppsurring) eller til grime-, loop- eller direktesurring. Krav til sikring av last finn vi i europeisk standard EIN 12195-1:2010.

Det er laga forenkla versjonar av denne standarden, med tabellar for dei ulike surretypane. Desse hurtig-guidane blir gjerne kalla for lathund. Det kjem av at dei første hurtig-guidene var svenske og heitte Lathund, som er det svenske ordet for hjelpemiddel som hugselister, formelsamlingar, enkle manualar osb.

Stenging

Stenging er å setje gods inntil vegger eller inntil anna gods i lasterom eller lasteskap. Dette er veldig vanleg ved transport av stykkgods (samlastgods). Vi må unngå at det blir holrom, elles risikerer vi at godset flyttar på seg.

Stenging er også vanleg ved palletert gods. Då blir godset sett inntil veggene, og så fyller vi ut framover og frå side til side. Slik får ikkje godset høve til å flytte på seg. Dette er veldig viktig, for om gods kjem i rørsle, byggjer det fort opp stor kraft og kan gjere stor skade. I lengderetninga blir det også gjerne brukt lastebommar (sperrebommar) til å stengje av med, og elles framvegg og bakdører.

God friksjon og skikkeleg avstenging av godset er nødvendig om vi skal unngå at godset flyttar på seg under transporten. I videoen under får du sjå nokre praktiske forsøk som viser korleis vi lastar rett – og kva som skjer dersom vi ikkje gjer det.