Fagartikkel

Biletutsnitt

Biletutsnitt er eit omgrep vi bruker for å beskrive kor mykje av eit motiv som blir vist i eit bilete. Når du fotograferer, bør du tenke nøye gjennom kva du vil ha med, og korleis motivet skal plasserast i biletet. Du kan òg velje eit bestemt biletutsnitt i eit fotoredigeringsprogram i etterkant.

Nemningar på biletutsnitt

Det er vanleg å bruke seks ulike nemningar på biletutsnitt:

Ultratotal (UTOT): Heile fokuspunktet og omgivnadene rundt blir viste. Fotograferer du ein person, vil biletet vise heile personen og kva omgivnader personen er i.
Total (TOT): Dette utsnittet inneheld heile fokuspunktet eller personen frå topp til tå. Utsnittet framhevar personen(e) og er mindre fokusert på omgivnadene.
Halvtotal (HTOT): Biletutsnittet halvtotal viser halve fokuspunktet. Ein person vil visast omtrent frå livet og opp, eventuelt til og med hendene.
Halvnær (HNÆ): Personen blir vist med hovudet og skuldrer, omtrent ned til armholene eller øvste del av brystet.
Nær (NÆ): Hovudet og eventuelt halsen fyller biletet. Skuldrene er vanlegvis utelatne. Biletutsnittet nær er vanleg å bruke i portrett.
Ultranær (UNÆ): Eit ultranært utsnitt går endå tettare på motivet enn utsnittet nær. Det fokuserer ofte på ein detalj i motivet, til dømes auge eller munn.

Kollasj med døme på biletutsnitt. Dei seks bileta viser den same kvinna, men biletutsnitta er ulike. Ultratotal (UTOT) viser kvinna i heilfigur og mykje av veggen bak. Total (TOT) viser kvinna i heilfigur, men ikkje så mykje av veggen bak. Heiltotal (HTOT) viser kvinna frå hoftene og opp. Halvnær (HNÆ) viser kvinna frå brystet og opp. Nær (NÆ) viser kvinna frå skuldrene og opp. Ultranær (UNÆ) viser berre auget til kvinna. Foto. — Nemningane vi bruker på biletutsnitt, tek utgangspunkt i kor mykje av eit menneske vi ser i biletet. Her er døme på ulike utsnitt: ultratotal, total, halvtotal, halvnært, nært og ultranært.

Tenk etter

Studer bileta over.

Kva utsnitt ville du valt for eit bilete til ein reklame for ein klesdesignar?
Kva utsnitt ville du valt for eit bilete til ein reklame for hårfrisyrane i haust?
Kva utsnitt ville du valt for eit bilete til ein reklame for augesminke?

Vel rett biletutsnitt

Kjennskap til ulike biletutsnitt er viktig for alle som jobbar med medieproduksjon. Både fotojournalistar, reklamefotografar og bryllaupsfotografar må heile tida medvite velje mellom ulike biletutsnitt når dei fotograferer eit motiv eller redigerer bilete i etterkant. Ein filmprodusent er avhengig av å kunne bruke presise omgrep for å angi korleis ein scene skal filmast. Når du vel eit biletutsnitt, vel du òg eit verkemiddel for å få fram ein bestemd bodskap.

Avstand og nærleik

Ein fotojournalist veit at det trengst eit ultratotalt bilete i ein ulykkesreportasje for at publikum skal kunne få oversikt over omfanget. Men dersom vi skal få sympati for offera, må fotografen gå tettare på motivet.

To menn går i ei gate der alt er øydelagt og i brann. Foto. — Fotografi av ein eksplosjon i Hodan-distriktet i Mogadishu i Somalia i 2017. Fotografen har valt eit ultratotalt utsnitt, som viser dei enorme øydeleggingane eksplosjonen forårsaka.

Som studiofotograf må du gjere medvitne val når du fotograferer ein modell eller eit produkt. Hugs derfor å variere utsnitta dine. Ver kreativ og prøv ut ulike utsnitt og vinklar som gjer at den bodskapen du ønsker å formidle, kjem tydeleg fram.

To bilete av same kvinne. Biletet til venstre er i fargar og viser kvinna i heilfigur. Ho står breibeint, har høge hælar og er iført svarte bukser og ein topp med berre skuldrer. Skuggen hennar er på veggen bak henne. Biletet til høgre er i svart-kvitt og viser kvinna i eit halvnært utsnitt. Sidan biletet er teke frå skuldrene og opp, blir det ikkje vist at ho har klede på seg. Ho har ei tenksam mine og held handa på veggen bak. Foto. — Modellen er den same, men bileta fortel ulike historier.

Biletutsnittet viser eigenskapane til produktet

Medviten bruk av biletutsnitt er avgjerande for bodskapen i ein reklame. Ein reklamefotograf kan til dømes velje å vise produktet i ein bestemd omgivnad, fokusere på ein spennande detalj eller ein relasjon.

Ultratotalt utsnitt av urskiva på ei Rolex-klokke som viser klokkeslett og dato. Foto. — Rolex produserer armbandsur og blir sett på som eit luksusmerke. Kva biletutsnitt har fotografen valt her? Kva fortel biletet om produktet?

Ein mann seglar ei einmannsjolle. Sjø og fjell i bakgrunnen. Båten og seglet er merkte med logoen til klokkemerket Rolex. Foto. — Reklame for klokkemerket Rolex. Kva utsnitt har reklamefotografen valt i dette biletet? Kvifor har ho/han valt nettopp dette utsnittet? Kva omgivnader og verdiar koplar biletet til produktet?

Ein flik av verkelegheita

Bilete viser alltid eit medvite utsnitt av verkelegheita slik avsendaren ønsker å framstille ho. I ein biletanalyse er det derfor viktig å reflektere over kvifor avsendaren har valt eit bestemt utsnitt.

Som tilskodar på ein fotballkamp tek du inn mange synsinntrykk: spelarane på banen, trenarane på sidelinja, supporterbråk på tribunen, ein far ved sida av deg som kjeftar på sonen sin, flaumlysa som lyser opp himmelen ... Det er dette som er totalopplevinga av å gå på kamp.

Men i lokalavisa dagen etter er det berre ein flik av denne opplevinga som blir vist. Her har redaksjonen valt å brukt eit nærbilete av trenaren som kjeftar på ein spelar. Kanskje ønsker lokalavisa å fokusere på at alt ikkje er som det skal i klubben?