Kjenneteikn på ei bølge

Når vi tek tak i eit tau og svingar det opp og ned, vil rørslene forplante seg langs tauet, noko som resulterer i ei bølge som breier seg bortover: Vi får ei bølgerørsle. Det er akkurat det same som skjer når publikum "tek bølga" på tribunen. Kvar enkelt reiser seg og set seg igjen, men bølga breier seg rundt tribuneanlegget.

Bølgjelengde, λ:

Den kortaste avstanden mellom to punkt på bølga som svingar likt. Ein enkel måte å lese ho av på er å måle avstanden frå bølgetopp til bølgetopp.

Amplitude, A:

Dette er det maksimale utsvinget punkta på bølga kan gjere frå likevektslinja. (Vi bryr oss ikkje om utsvinget er på over- eller undersida.)

Periode, T:

Perioden er tida eit punkt på bølga brukar på å gjennomføre ei heil svinging. Vi kan òg bestemme perioden ved å måle tida frå ein bølgetopp passerer til den neste gjer det.

Frekvens, f:

Frekvensen er talet på svingingar som punkta på bølga gjer per sekund. Vi kan rekne ut dette som

$f=\frac{talet på svingingar}{tid}$

Dersom vi ser på spesialtilfellet med 1 svinging, så fortel perioden, T, kor lang tid det tek å gjennomføre denne. Det vil seie at vi har samanhengen $f=\frac{1}{T}$

Bølgefart, v:

Bølga breier seg med konstant fart ut frå staden der ho starta. Vi veit at $fart=\frac{strekning}{tid}$

Dersom vi har ei strekning på 1 bølgelengde, veit vi at tida bølga har brukt for å gå denne strekninga er 1 periode, T. Det kan vi setje inn i formelen for fart $v=\frac{\lambda }{T}$

Vi kan òg uttrykke dette ved hjelp av frekvensen $v=\frac{\lambda }{T}=\lambda ·\frac{1}{T}=\lambda ·f$

Såleis har vi den enkle samanhengen $v=\lambda f$

Med denne kan vi rekne om mellom frekvens og bølgelengde dersom bølgefarten er kjend.

Du har følgande opplysningar om ei bølge:

• Ho beveger seg med konstant fart mot høgre.

• Mellom ein bølgetopp og ein bølgebotn er det 1 meter.

• Frå likevektslinja til ein bølgetopp er det 3 meter.

• Det passerer akkurat 4 bølgetoppar forbi eit bestemt punkt i løpet av 16 sekund.

Bruk opplysningane til å rekne ut dei ulike storleikane. Skriv inn svara dine under og sjekk om du rekna rett.