Sitat og referansar

Gjennom arbeid med fagtekstar øver du deg på å bruke og referere til skriftlege kjelder. Du vel ut sitat og bestemmer deg for om du skal skrive dei direkte eller indirekte. Vala dine vil avhenge av kva du vil og skal med sitata.

Direkte sitat eignar seg godt til å definere sentrale omgrep, og til å gi att skjønnlitterær tekst eller dikt, som elles ville ha mista særpreget sitt. Utsegner og argument som skal drøftast, kan også med fordel stå som direkte sitat.

Du klipper og limer delar av eit avsnitt, legg det inn i hermeteikn og skriv kvar sitatet er henta frå i parentes bak eller i ein fotnote.

I eit direkte sitat må alt som blir sett i hermeteikn, vere prikk likt det som står i kjelda. Du skal altså gi att sitat på det språket det er skrive på. Bruker du eit sitat på engelsk, må du også forklare på norsk korleis du forstår sitatet.

Siterer du meir enn tre setningar, tek du vekk hermeteikna og legg inn eit innrykk på sitatet i staden for.

Indirekte sitat passar godt når du skal formulere og forstå argument i ei drøfting. Samandrag av lengre sentrale avsnitt med viktige poeng passar det også godt å parafrasere. Med indirekte sitat får du tilarbeidd ei kjelde slik at teksten passar til språket ditt og til dei andre kjeldene du har tilarbeidd.

Du plukkar ut poenget og gir det att med eigne ord:

Å jobbe aktivt med parafrasering gir som regel betre læring. Hugs å skilje mellom di tilarbeiding av kjelda og det du vidare ønsker å bruke sitatet til. Parafrasering har ein viss grad av fortolking i seg.

På studieførebuande og studiespesialiserande utdanningsløp er det venta at du kan vise til ei kjeldeliste, anten du leverer frå deg ei skriftlig oppgåve, held ein munnleg presentasjon eller lagar ein medieproduksjon.

• I ei litteraturliste eller kjeldeliste må du setje opp kjeldene i alfabetisk rekkefølge.
• Kvar kjelde skal presenterast, der det er mogleg, med forfattar, tittel og årstal og stad for publisering og/eller tidspunkt for nedlasting.

APA 7th, MLA, Harvard, Chicago og Vancouver er nokre standardar for korleis ein skal gi opp kjelder i ein løpande tekst eller i ei kjeldeliste. Kva for standard som gjeld, er ofte avhengig av fag. I vidaregåande opplæring kan det vere smart å bruke APA eller MLA, fordi dei er relativt enkle system.

NDLA: Kjeldetilvisingar i APA-stil

Kildekompasset: APA 7th

Det at du siterer kjelder, har samanheng med åndsverklova. Du hugsar sikkert at lova avklerar og regulerer rettane forfattarar, kunstnarar og forskarar har til det dei har skapt. Han sikrar altså at opphavar beheld visse rettar til verka sine. Du kan ikkje utan vidare bruke og publisere andre sitt arbeid som om det skulle vere ditt. Då plagierer du, bryt lova og kan i verste fall bli dømd.

Sitatretten gir deg likevel rett til fritt å sitere frå andre sitt arbeid. Sitatretten gjer det mogleg å sitere frå eit verk utan å betale eller høyre med forfattaren eller kunstnaren om det er i orden å bruke delar av verket.

Dette betyr at berre delar av verket kan bli brukt, og då med god grunn. Dessutan må du gi opp namn på opphavar og tittel på verket.

Til fordjuping

Norsk redaktørforening: Hva er det lov å sitere?