Fagartikkel

Fokus

Å fokusere betyr å skarpstille slik at du får dei delane av motivet som du ønsker å framheve, til å framstå klart og tydeleg. Dei fleste kameraa har ein autofokusfunksjon som gjer denne jobben for deg. Men dei beste bileta får du dersom du lærer deg å fokusere manuelt.

Jente fotografert i skogen. Fokusfeil har oppstått i biletet. Modellen er uskarp. Foto. — Det nyttar ikkje å smile pent dersom fotografen ikkje fokuserer rett! Tek du eit portrett, er det naturleg at ansiktet framstår klart og tydeleg. Bakgrunnen er mindre viktig.

Autofokus

Dei fleste digitale spegelreflekskameraa har ein autofokusfunksjon som gjer jobben for deg. Alt du treng å gjere då, er å trykke utløysarknappen på kameraet halvvegs ned og halde han der. Det kan hende at kameraet vil gi lyd eller eit lys i søkaren som stadfestar fokuseringa. Deretter er det berre å trykke heile vegen ned på utløysaren for å fange biletet.

Autofokusfunksjonen kan bli lurt både av andre motiv som rører seg i bakgrunnen, og av vanskelege lysforhold. Hugs at kameraet ikkje veit kva du vil ta bilete av! I slike tilfelle kan det vere betre å bruke manuell fokusering eller å låse fast fokusområde i biletet.

Fokuspunkt

Kamera frå ulike produsentar har ikkje like mange fokuspunkt. Fokuspunkta er små firkantar som blir viste når du kikkar på motivet ditt gjennom okularet ("kikholet") eller på skjermen bak på kamerahuset. Desse firkantane kjem sjølvsagt ikkje med på biletet du fotograferer, dei er berre ein del av biletinformasjonen som blir vist på skjermen din.

Fokuspunkta blir brukte til å velje kor på biletflata du ønsker å skarpstille. Firkanten i midten er som regel førehandsvald, men du kan fritt velje andre fokuspunkt om du ønsker å legge fokus meir mot venstre eller høgre i biletet.

Ni fokuspunkt på ein kameraskjerm. Foto. — Fokuspunkt hjelper deg til å fokusere på delar av motivet.

Du kan låse fast eit område av motivet som du vil skal vere heilt i fokus. Det kan vere spesielt nyttig når motivet er i rørsle.

Film: Fokusering og fokuspunkt

I denne filmen (lengde 0:56) ser du korleis du går fram når du låser eit fokuspunkt, og korleis fokus framhevar ulike delar av eit motiv.

Video: Tom Knudsen / CC BY-SA 4.0

Manuell fokusering

Å fokusere er ikkje det same som å bruke zoom på objektivet. Dersom du vil fokusere manuelt, må du hugse på å slå av autofokusfunksjonen (AF) og bruke fokusringen (1), ikkje zoomringen (3) på objektivet.

Kamera med objektiv der zoomring, autofokusknapp og zoomring er markerte med tala 1, 2 og 3. Foto. — Objektiv med fokusring og zoomring. Objektivet har ein knapp som lar deg velje mellom AF (autofokus) og MF (manuelt fokus). Denne knappen er merkt som 2 på biletet.

Prøv sjølv

Ta tre bilete av same motiv. Vel ulike fokuspunkt. Korleis påverkar valet av fokus kva biletet ditt kommuniserer?

Kamerasimulator

Dersom du ikkje har tilgang til eit avansert kamera, kan du gjere den same øvinga i kamerasimulatoren. Vel motiva "fotgjengar" og "vinglas". Korleis blir bodskapen i bileta endra når du endrar fokus frå forgrunn til bakgrunn?

Opne i nytt vindauge