Einingspris. Vegen om 1

Når vi kjøper ei vare, kjøper vi sjeldan berre 1 meter (m), 1 liter (L) eller 1 kg av vara, men kanskje 5 m, 1,5 L eller 3,75 kg. Då kan det vere interessant å finne ut kor mykje 1 m, 1 L eller 1 kg av vara kostar. Det er dette vi kallar einingspris.

Døme: tau

Ei typisk oppgåve kan sjå slik ut: Du treng tau til eit rekkverk. På byggevarehuset har dei tau i kveilar på 5 m til 36 kr. Kva blir einingsprisen på dette tauet?

Tenk over

Korleis reknar vi ut dette?

Måleininga til einingspris

I dømet over vart måleininga på einingsprisen $$ \mathrm{kr/m}$$.

Tenk over

Kva blir måleininga for einingsprisen dersom den vara vi kjøper, blir målt i L?

Du kjøper 1,5 L brus til 36 kr. Kor mykje kostar brusen per L?

Tenk over

Kva spør oppgåva eigentleg etter her?

I dømet øvst på sida fann vi einingsprisen ved å dele prisen på det talet på meter vi hadde av tauet. Vi gjer akkurat det same her: Vi deler prisen på det talet på liter vi har. Einingsprisen for brusen blir

$$ \frac{36 \mathrm{kr}}{1,5 \mathrm{L}}=24 \mathrm{kr}/\mathrm{L}$$

Du treng eigentleg berre 3 m av tauet til rekkverket i dømet over. Du vil finne ut kor mykje 3 m tau kostar.

Vi har einingsprisen (prisen på 1 m tau) frå dømet over. Korleis reknar vi ut prisen på 3 m ut ifrå det?

Tenk over

Kan vi rekne ut prisen på 3 m tau ut frå prisen på 5 m i éi utrekning? Eller sagt på ein annan måte: Kan vi slå saman dei to utrekningane i boksane over?

I den første utrekninga over tek vi prisen på 5 m tau og deler på 5. I den andre utrekninga tek vi resultatet og gongar med 3. Slår vi dette saman i éi utrekning, får vi

$$ \frac{36 \mathrm{kr}}{5 \mathrm{m}}·3 \mathrm{m}$$

Kontroller med ein kalkulator at du får det same svaret med denne utrekninga som over. I slike oppgåver kan du derfor velje om du vil gjere utrekninga i to separate utrekningar eller i éi utrekning.

Aktivitet: prisen på 4 L brus

Legen din har sagt at du berre får drikke 4 L brus om dagen. Kor mykje kostar 4 L brus? Gjer utrekninga først ved å starte utrekninga med einingsprisen for brusen, literprisen, og ved å starte utrekninga med prisen på 1,5 L brus.

Kva for ein metode vel du?

Du kan velje om du vil gjere denne typen utrekningar som to separate utrekningar, eller om du vil gjere alt i éi utrekning.