Ulike tilnærmingar til interkulturell kommunikasjon

Med interkulturell kommunikasjon meiner vi kommunikasjon mellom aktørar frå ulike kulturelle fellesskap. Slike fellesskap kan vere nasjonalitet eller etnisitet, men også yrke, kjønn, funksjonsgrad og alder. Interkulturell kommunikasjon handlar om å ha empati og sjølvinnsikt for å kommunisere godt med andre, som har ulike erfaringar.

Korleis vi utforskar kommunikasjon, vil avhenge av om vi bruker ei beskrivande eller ei dynamisk tilnærming til kultur. Viss vi bruker ei beskrivande tilnærming til kultur, kan kulturar beskrivast gjennom trekk som er typisk for denne kulturen. Denne tilnærminga kan fort bli essensialistisk, at ho legg for mykje vekt på det som er likt og einskapleg. Ei beskrivande tilnærming vil prøve å beskrive kulturavstanden gjennom samanlikningar, og er ofte basert på generaliseringar om store kulturelle fellesskap, slik som nasjonale kulturar eller etnisitet.

Dersom vi bruker den dynamiske kulturforståinga på ein kommunikasjonssituasjon, ser vi at omgrepet kulturell avstand blir mindre viktig. Vi forstår ikkje kultur som noko avgrensa og einskapleg, men som kodar og ressursar som vi deler og skaper i samspel med andre i ulike kulturelle fellesskap. Med ei dynamisk tilnærming ser vi på kva kodar og ressursar dei ulike aktørane tek i bruk i for å forstå kvarandre i den konkrete situasjonen. Dette utgjer den kulturelle konteksten for kommunikasjon.

Det blir òg viktig å sjå korleis vi blir påverka av den tekstuelle og situasjonsmessige konteksten. Vi tolkar altså meldingar i lys av andre ytringar i utvekslinga, og i lys av kvar deltakarane i kommunikasjonen er, kva dei har som mål, og korleis status, identitet, roller og relasjonar påverkar samspelet. Les meir om kontekst og kommunikasjon i den relaterte artikkelen:

Ei dynamisk tilnærming krev refleksjon og fleksibilitet

I ei beskrivande tilnærming kan du som forskar på kommunikasjonen til andre, vere ein nøytral observatør som stoler på at skildringane dine er ei objektiv attgjeving av røyndommen. Med ei dynamisk tilnærming må du òg ta omsyn til at din eigen kulturelle ståstad vil farge korleis du ser og tolkar det du observerer.

Den dynamiske tilnærminga er mykje meir fleksibel for å forstå kva som skjer enn ei beskrivande essensialistisk tilnærming. Men det er mykje meir krevjande å analysere ein kommunikasjonssituasjon på denne dynamiske måten, enn når ein til dømes kan bruke ei "oppskriftsbok" på korleis ein "typisk" norsk person vil kommunisere med ein "typisk" arabisk person.

I denne videoen beskriv Pellegrino Riccardi ei dynamisk tilnærming til kommunikasjon, på bakgrunn av sine eigne erfaringar som norsk-italiensk med oppvekst i England:

TedEd: "Cross cultural communication: Pellegrino Riccardi. TEDxBergen"

I NRK-klippet under ser du ein samtale mellom ungdom frå Finnmark og frå Austlandet.

Ei beskrivande tilnærming ville sett etter forskjellar mellom korleis dei samiske og dei austlandske ungdommane kommuniserer ut frå kunnskap om til dømes samisk og norsk kommunikasjonsstil, tradisjonar, vanar, verdiar, verdsbilete og menneskesyn.

Ei dynamisk tilnærming ville teke utgangspunkt i den konkrete situasjonen og utforska samspelet mellom faktorar som påverkar kommunikasjonen, som identitet (dei er unge, dei er jenter og gutar, dei bur i byar eller på bygda), relasjonar (ungdommane frå Austlandet styrer samtalen fordi dei er der for å stille spørsmål til dei andre), ting som blir sagt i samtalen, situasjonen (dei blir filma for å lage eit program).

Vi kan tenkje oss at kulturell avstand er ein skala, frå intrakulturell til interkulturell. Dersom dei som kommuniserer har veldig lik bakgrunn, kan vi seie at den kulturelle avstanden mellom dei er svært liten. Dersom dei har svært ulik bakgrunn, kan vi seie at det er stor kulturell avstand imellom dei.

Men kvar går grensa? Kva er innanfor, og kva er utanfor ein kultur? Skalaen er ikkje heilt uproblematisk. Heilt intrakulturelle kommunikasjonar finst sannsynlegvis ikkje i røynda. To menneske som har same språk, same livssyn og har same politiske overtyding, utdanning og musikksmak, har sjølvsagt meir felles enn to som snakkar kvart sitt språk, har ulike livssyn og har lese ulike bøker. Men to menneske er aldri heilt like, det vil alltid vere ein viss avstand mellom oss.

Teknisk sett er det dei same mekanismane som styrer all kommunikasjon, uansett kulturell avstand. Vi tolkar – og feiltolkar – signala til kvarandre, kroppsspråk, ord, teikn og handlingar.

Dahl, Ø. (2001). Møte mellom mennesker: interkulturell kommunikasjon. Gyldendal.

Gudykunst, W. B, Young, Y. K. (2003). Communicating with strangars: an approach to intercultural communication. Mcgraw-Hill.

Allen, M. (red). (2017). Cross-Cultural Communication. I The SAGA Encyclopedia of Communication Research Methods. SAGE