Mitose – vanleg celledeling - Biologi 1 - NDLA

Fagartikkel

Mitose – vanleg celledeling

Mitose er den vanlegaste forma for celledeling. Ved mitose blir det danna to nye celler med identisk arvestoff (DNA).

Ei celle som deler seg til to nye celler. Mikroskopbilete. — Mikroskopbilete av ei epitelcelle i siste del av celledelinga, anafasen. Søsterkromatida er farga blå og blir trekte til kvar sin cellehalvdel av spindeltrådar som er farga grøne. Bilete: Science Photo Library / CC BY-NC 4.0

Når éi celle deler seg og blir til to heilt identiske celler

Ei celle deler seg og blir til to nye celler. Illustrasjon. — Bilete: Filmkonsulentene / CC BY-NC-SA 4.0

Ved vanleg celledeling vil éi celle, gjerne kalla "morcella", dele seg og danne to nye "dotterceller". Dei to nye cellene vil då vere identiske med morcella og innehalde det same arvestoffet.

Eincella og fleircella organismar

Eincella organismar formeirar seg ved vanleg celledeling og produserer på den måten nye avkom. Hos ein fleircella organisme skjer mitose til kvar tid i heile kroppen og gjennom heile livet. Dei nye cellene som blir danna, skal gi vekst og erstatte celler som er skadde eller utslitne.

Det er spesielt høg aktivitet av mitose på fosterstadiet til ein organisme. Den befrukta cella er avhengig av tallause celledelingar for å kunne vekse og utvikle seg frå ein zygote til ein fullverdig organisme som består av ulike celletypar, vev og organ.

Celledeling ved mitose under fosterutviklinga til Xenopus, ein vasslevande frosk. På dette utviklingsstadiet til ein organisme er det spesielt høg aktivitet av mitose. Video: Tong Zhang, Bama Dayanandan, Isabelle Rouiller, Elizabeth J. Lawrence & Craig A. Mandato / CC BY 4.0

Delingsfasen ved mitose

Når cella har oppnådd riktig storleik, og det genetiske arvestoffet er korrekt kopiert ved DNA-replikasjon, gjer cella seg klar for delingsfasen: mitose.

Video: Kristin Bøhle, Camilla Øvstebø / CC BY-NC-SA 4.0

Mitose er ein nøye kontrollert prosess der cella gjennomgår fem ulike fasar:

profase
prometafase
metafase
anafase
telofase

Mitose steg for steg

Illustrasjonane er forenkla og inkluderer berre fire søsterkromatid. I verkelegheita har alle cellene 46 søsterkromatid som blir trekte frå kvarandre, slik at kvar celle ender opp med 46 enkle kromosom.

Kollasj av celledeling ved mitose, steg-for-steg. Foto. — Ei epitelcelle som gjennomgår celledeling ved mitose. Kromosoma er farga blå og blir trekte til kvar sin cellehalvdel av spindeltrådar som er farga grøne. Bilete: Science Photo Library / CC BY-NC-SA 4.0

Tenk over

Kva skjer med cellene når ein organisme veks?
Kva er føremålet med mitose?

Relatert innhald

Fagstoff

Livssyklusen til ei celle

Livssyklusen til cella beskriv livet til ei celle – frå ho blir til, og fram til ho sjølv er klar for reproduksjon ved celledeling.

Fagstoff

Kopiering av DNA

I interfasen førebur cella seg på celledeling og begynner å kopiere DNA-et sitt. Dette er ein komplisert prosess som blir kalla DNA-replikasjon.