Samisk kultur

Grupper som er i fleirtal, kallar vi gjerne majoritetar. Grupper som er i mindretal i eit samfunn, kallar vi minoritetar. Minoritetane blir ofte delte inn i to grupper:

• etniske minoritetar
• religiøse minoritetar

Samane er ei gruppe urfolk som har hatt tilknyting til Noreg lenge før den norske staten blei oppretta. Dei står derfor i ei særstilling som minoritetsgruppe, og dei har rettar som andre grupper i Noreg ikkje har. Dette gjeld mellom anna:

• rett til opplæring på eige språk
• eige parlament (Sametinget)
• radio- og fjernsynsstasjon med eigne sendingar
• eigne samiske skolar og samisk høgskole.

Slik har det ikkje alltid vore. I lange periodar har det samiske folket vore utsett for undertrykking, mishandling og forsøk på fornorsking. På femtitalet blei samiske barn plasserte på internatskolar der det ikkje var lov å snakke anna enn norsk. I denne perioden var det mange samar som ikkje lærte samisk skikkeleg.

Når vi snakkar om samisk kultur, tenkjer vi ofte på den tradisjonelle kulturen med:

• reindrift
• samisk språk og joik
• samiske klede og sko
• duodji, samisk brukskunst
• samisk mat
• Sametinget
• den samiske nasjonaldagen (6. februar) og det samiske flagget

Kor stor tilknyting samar i dag har til punkta over, vil variere mykje. For eksempel vil pizza vere vanlegare mat enn den tradisjonelle samiske maten for ein god del samar.

Som fagarbeidar i oppvekst-, helse- og sosialsektorane vil du ha behov for kunnskap om samisk kultur dersom du arbeider i samiske bosettingsområde eller møter samiske brukarar der du jobbar. Som barne- og ungdomsarbeidar skal du medverke til at barn og unge får kunnskap om samisk kultur.