Mønster

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC

Bilete: Miranda Tengs Brun

Ei form er alltid utgangspunktet for eit mønster. Formene vi gjentek i eit mønster, kallar vi for eit mønsterelement. Under ser du ei enkel geometrisk form til venstre, og til høgre ser du eit mønsterelement som er sett saman av organiske former.

Du kan setje mønsterelementet saman i ulike system. Ein rapport er den minste delen som du gjentek i mønsteret. Du kan samanlikne rapporten med ein byggjekloss som du bruker i mønsterbygging.

Viss du gjentek rapporten i lengderetning, lagar du ein bord. Ein bord kan vere horisontalt eller vertikalt. I døma under er rapportane gjentekne horisontalt.

Gjentek du rapporten både i lengda og i breidda, skaper du eit flatemønster.

Eit ornament er eit formelement som kan stå åleine eller vere ein del av eit samansett mønster. Det blir brukt som dekor eller utsmykking. Formene blir gjentekne rytmisk. Du kan til dømes dreie dei rundt eit punkt.

CC0

Bilete: Nils R. Barth

Når vi speglar ei form rundt eit midtpunkt, bruker vi rotasjonssymmetri. Då kan vi rotere mønsteret ein viss vinkel, utan at forma endrar seg. Åttebladrosa er eit godt døme på dette.

I filmen under ser du korleis vi kan bruke brikker og vinkelspegel til å prøve ut rotasjonssymmetri.