Novellaj væhtah
Novella lea åenhkes tjaaleldh jïh litterææren soptsese maam tjaelije hæhtadamme.
Lissine:
- Vaenie almetjh meatan
- Akten dahkoen jallh heannadimmien bïjre
- Ryöktesth dahkosne ("in medias res") jallh ov-vaantosne aalka
- Ierielimmine orrije
- Lohkije kaanne tjuara jïjtje ussjedidh minngie-gietjesne, guktie dellie maa sjædta? Ij gaajhke jeahtasovvh
Vierhkie-vierhtieh novelline
- Soptsestimmie-vuekie
Novelline göökte såarhts soptsestæjjah
Persovneles soptsestæjja: soptsestæjja lea meatan dahkosne
Autoraale soptsestæjja: soptsestæjja lea dahkoen ålkoelisnie
Almetjh buerkiestidh
Gosse mijjieh dah ovmessie karakteerh/almetjh novellesne buerkiestibie dellie maehtebe naemhtie darjodh:
- Ålkoe-jïjtsevoeth buerkiestidh, goh aaltere, tjoele jïh plïere
- Sisnjelds-jïjtsevoeth buerkiestidh, goh almetji jïjtjevoete
Jïlhts maahta gellie almetjh/karakteerh novellesne årrodh, maehtebe daejtie göökte åejvie-såarhtide juekedh:
Statiske almetjh eah dan jïjnje jarkesh jallh skearkegh dååjresi gaavhtan.
Dynamiske almetjh dej dååjresi gaavhtan jarkesieh jïh skearkagieh.
Byjresem buerkiestidh
Byjrese, aktene novellesne, aajmoem skaepede. Tjaelije sijjiem, tseegkemh/bigkemh jallh dåehkieh buerkeste. Sïejhme byjrese aaj meatan dahkoem buerkiestidh.
Komposisjovne
Novellesne tjaelije heannadimmiem ovmessie vuekine skaepede.
In medias res, dellie mijjieh ryöktesth heannadæmman båetebe. Dellie mij akt joe heannadamme åvtelen novelle aalka
Kronologije, dellie tjaelije tïjjen mietie tjaala.
Retrospektijve soptsestimmievuekie: dellie tjaelije bååstide vuajna,jïh mijjieh åadtjobe daejredh mij aarebi heannadamme
Tjaatsestimmie, dellie tjaelije bïerkele mij akt edtja heannadidh.
Dialåågh jallh sceenh
Referaate, tjaelije åenehkslaakan tjaala mij heannedeminie
Gïelem jïh baakoeh veeljedh
Novellah ovmessie stijle-daltesh utnieh. Vuesiehtimmien gaavhtan vihkeles vueptiestidh jis teekstesne aarkebiejjien-gïele, noere-gïele jallh byjjes gïele. Tjaelije maahta ovmessie stijle-daltesh aaj utnedh seamma teekstesne.
Baakoeh
Saemien | Daaroen |
---|---|
jïjtsevoete | egenskap |
ålkoe-jïjtsevoeth | ytre egenskaper |
sisnjelds-jïjtsevoeth | indre egenskaper |
jïjtjevoete | personlighet |
tjoele | kjønn |
statiske | statisk |
dynamiske | dynamisk |
byjresem buerkiestidh | skildre miljø |
aajmoe | stemning |
tjaatsestimmie | frampek |
stijle-daltese | stilnivå |