Njuike sisdollui
Geahččaladdan

Geahččaladdan: Isolere iežat DNA

Buot ealli organismmain lea DNA árbeávnnas iežaset seallain. Jus lebbet DNA ovtta iežat seallain, de dat boahtá leat 2 m guhku, muhto dušše 2 nanomehter asu. Dán geahččaladdamis galgat nagodit čoaltudit DNA máŋgga seallas, vai sáhtát oaidnit iežat DNA.
Lagasgovva reagensláses mas oinnolaš nođđu vilges árppus. Govva.
Oinnolaš sorit DNA-árppus. Govva: gskx / CC BY-NC 4.0

Ulbmil

Dán geahččaladdama ulbmilin lea ahte galggat beassat iežat DNA oaidnit ja vásihit mo galgá sirret ja isoleret DNA muhtin seallaluvvosis.

Bargovuohki

  1. Bija 3 borranbastte gallehuvvon sálteluvvosa muhtin lásii.
  2. Váldde sáltečázi njálbmái ja skulže bures seammás go várrogasat gáskkašat muođuid siskkobealde minuhta áiggi.
  3. Čolgat sáltečázi reagenslásii. Dás galget dál leat máŋga sealla.
  4. Lasit ovtta goaikkanasa sáibbu dasa maid čolgadit, lihkahala várrogasat vai ii soarppi daga. Seallat billahuvvet dál, nu ahte DNA sáhttá mannat luvvosii.
  5. Doala reagensláse fitnjut go várrogasat lasihat veahá isopropanola bajimussii. Sivas go isopropanola lea geahppasit go čáhci, de dat boahtá govdut čáhceluvvosis.
  6. Čuovo mielde mii dáhpáhuvvá juste isopropanola ja čázi gaskkas.
  7. Guovtti minuhtas galgá DNA čoaltut ja oidnosii ihtigoahtit.
  8. Dál sáhtát geavahit muorrasákki, lásesákki dahje sullasačča geahččalan dihte darvehit DNA sággái. Jus lihkahalat sákkiin ja seammás jorahat dan nuppeguvlui, sáhtát darvehit DNA mii lea dego njivle nođđu lásesoabbái.
  9. Sáhtát bohčit čázi eret «DNA-nođus» jus jorahat sákki láse siskkobeali vuostá.
  10. Geahččal oažžut DNA šlincebihtá sákkis ja bija dan unna eppendorfarevrii masa bijat iežat nama. Doppe sáhtát iežat DNA vurkkodit.

Mii dán prosedyra vuolde dáhpáhuvvá?

Vai galgá sáhttit isoleret DNA, de ferte vuos billistit seallaid, vai oažžu DNA olamuddui. Dan dahkat go seaguhat seallaid sáibbuin. Sáibu bilida seallamembránaid mat leat buoiddis ávdnejuvvon.

Vai garvá ahte DNA billahuvva entsymain, de ferte lasihit muhtin entsyma (proteaseluvus) mii billista sealla proteiinnaid. Dan eat dahkan dán geahččaladdamis.

Loahpas ferte sirret DNA buot dan earás seallas, nu ahte lea dušše DNA-luvus báhcá. Dat geavvá go lasihat alkohola, ovdamearkka dihte isopropanola. De čoaggana DNA dan geardái mii lea alkohola ja čáhceluvvosa gaskkas. DNA sorit šaddet čalbmái oinnolaččat. Dán DNA sáhttá goikadit dahje bidjat heivvolaš golgosii, maiddái gohčoduvvon bufferin, mii dahká dan stabiilan.

Geahččaladdama dokumenteren

Unna vilges čolttožat steažže láse-lihtážiin. Govva.
DNA-šlinccit goikame petrilihtážiin. Láse-sággi mas DNA deddojuvvo álggos láse siskkobeali vuostá vai eanaš čázi bohčá eret. Dastto rohtte šlincci eret ja biddjo goikadeapmái. Govva: Kristin Bøhle / CC BY-SA 4.0
  • Govve geahččaladdama čađaheamis.
  • Maid oainnát?
  • Leat go oahppan maidege DNA birra?
  • Sáhttá go dat maid vásihat geahččaladdamis leat mielde duođašteame juoidá maid leat oahppan seallaid ja DNA ráhkadusas?
Gáldu

Bjønnes, B. og Fladeby, C. (u.å.) Isoler ditt eget DNA. Naturfag.no. Henta 23. mars 2023 fra https://www.naturfag.no/forsok/vis.html?tid=308172