Geahččaladdan: Karbohydráhtaid čájehit

Karbohydráhtat leat dehálaš energiijagáldut min gorudii, ja gávdnojit biepmuin nu mo láibbis, risenis, pastas, šaddosiin ja ruotnasiin. Karbohydráhtaid sáhttá juohkit golmma váldojovkui:

• monosakkariiddat

• disakkariiddat

• polysakkariiddat

Monosakkariiddat leat eaŋkilis sohkkarat nu mo glukosa (viidnemuorjesohkar) ja fruktosa (šaddosssohkar), ja disakkariiddain fas leat guokte monosakkariidda kemiijalaččat čadnon oktii. Sukrosa (sohkar) ja laktosa (mielkesohkar) leat disakkariiddaid ovdamearkkat. Polysakkariiddat leat guhkes monosakkariidaráiddut. Polysakkariiddaid ovdamearkkat leat stearkalas, glykogena ja sellulosa.

Oassi 1: Ovdaiskosat

Dán oasis geahččaladdamis don oahpásmuvat dasa mo guokte iešguđet ávdnasa sáhttiba geavahuvvot čájehit iešguđetlágan karbohydráhtaid. Dan máid gávnnahat, geavahat nuppi oasis čájehit karbohydráhtaid.

Jodaluvus

1. Bija veaháš glukosa, fruktosa, laktosa, sukrosa ja stearkalasa iešguđet seassobohccái ja luvvat veaháš čázis.

2. Lasit moadde goaikkanasa jodaluvvosa guđege seassobohccái.

3. Áicca vejolaš ivdnerievdamiid.

Fehlinga reageansa dahje Benedicta luvus

1. Bija veaháš glukosa, fruktosa, laktosa, sukrosa ja stearkalasa iešguđet seassobohccái ja luvvat veaháš čázis.

2. Lasit moadde goaikkanasa Fehlinga reageanssa dahje Benedicta luvvosa guđege seassobohccái.

3. Ligge seassobohcciid čáhcelávggus moadde minuhta. Áicca ivdnerievdamiid. V

Ovdaiskosiid čoahkkáigeassu

Bargga dáid bihtáid oažžun dihte čoahkkáigeasu das máid dán radjái leat gávnnahan.

Oassi 2. Guorahala iešguđetlágan biebmogálvvuid

Dán oasis geahččaladdamis don gávnnahat makkár karbohydráhtasorttat leat válljejuvvon biebmogálvvuin.

1. Ovdal go álggát analysain, fertet válmmasin ordnet biebmogálvoiskosiid.

   1. Jus biebmogálvu ii leat golgi: Čuohpa bihttáža guđege biebmogálvvus, molle ja bija iešguđet seassobohcciide. Luvvat veaháš čázis.

   2. Jus lea golgi biebmogálvu, de sáhtát bidjat seassobohcciide nu mo leat. Merke seassobohcciid vai dieđát mii biebmogálvvuid lea gos.

2. Lasit moadde goaikkanasa jodaluvvosa guđege seassobohccái.

3. Válbme ođđa seassobohcciid nu mo 1. čuoggás.

4. Lasit moadde goaikkanasa Fehlinga reageanssa / Benedicta luvvosa guđege seassobohccái.

5. Ligge seassobohcciid čáhcelávggus vai reakšuvdna manná johtileappot.

Ráhkat bajilgova das máid karbohydráhtaid iešguđet biebmogálvvut sisttisdollet.

1. Mat leat erohusat monosakkariiddaid, disakkariiddaid ja polysakkariidaid gaskkas?

2. Mii lea erohus stearkalasas ja sellulosas?

3. Mii dáhpáhuvvá go karbohydráhtat mollejuvvojit gorudis?

4. Manne leat karbohydráhtat dehálaččat gorudii?