Geahččaladdan: Guorahala mii gihttačoalttu siste lea - Naturfag (HS) - NDLA

Njuike sisdollui
Forsøk

Geahččaladdan: Guorahala mii gihttačoalttu siste lea

Dán bargobihtás galggat gávnnahit sisdoalu gihttačoalttus vaikko it raba dan.

Ulbmil

Dát bargobihttá galgá čájehit makkár váikkuhusat leat birget mottiin áiccuin. Áidna "áicu" mii dus dás lea, lea sággi man sáhtát coggat gihta sisa.

Don galggat gávnnahit mii gihta siste lea nu ahte it "raba" dan. Galggat dađi mielde ráhkadit hypotesaid dan ektui mii dát sáhttá leat.

Álggahus

Okta teoriija lea luonddudiehtagis vuođđočielggadus man ektui buori muddui lea ovttaoaivilvuohta. Áicamiid vuođul ráhkadit dutkkit hypotesaid maid áigot testet. Hypotesat leat kvalifiserejuvvon árvádallamat dahje jáhkut. Dasto čađahit geahččaladdmiid čájehan dihte lea go hypotesa boastut. Dan mii gohčodit hypotesa falsifiseremin. Jus dutki ii nagot falsifiseret hypotesa, de sáhttá hypotesa leat riekta.

Rusttegat

Gihtta, muhtin diŋga man birra it dieđe, gođđinsággi dahje njulgejuvvon binders.

Bargovuohki

  1. Juohke olmmoš dahje joavku oažžu gihttačoalttu man siste lea diŋga man birra eai dieđe maidege.
  2. Dii galgabehtet gávnnahit mii gihta siste lea, dainna lágiin ahte čuoggubehtet juogalágan sákkiin gihttačoltui.
  3. Álggus galgabehtet geahččalit ráhkadit hypotesa (árvádallama) mii čoalttu siste sáhttá leat dušše oaidnima vuođul.
  4. Go viđa geardde lehpet čuggon čoalttu, de ráhkadehpet ođđa hypotesa das maid jáhkkibehtet čoalttu siste leat (dahje bisuhit ovddeš hypotesa jus ain orru jáhkihahtti).
  5. De galgabehtet čuoggut čoalttu vel viđa geardde ja ráhkadit ođđa hypotesa.
  6. Gearddut dán juohke viđat čuogguma maŋŋá dassái go oktiibuot 25 geardde lehpet čuggon.
  7. Maŋemus hypotesa lea loahpalaš hypotesa.
  8. Rahpet dasto čoalttu ja digaštallet mo sisdoallu doalai deaivása hypotesain.

Fuomáš

Sárggo tevnnega čoalttus ja merke báhpirii gokko čoalttu čuoggubehtet háves hávvái. Geahččalehket ráhkadit tevnnega das mii čoalttu siste lea merkestemiid vuođul.

Boađus

Hypotesa ovdal čuogguma:
Hypotesa 5 čuogguma maŋŋá:
Hypotesa 10 čuogguma maŋŋá:
Hypotesa15 čuogguma maŋŋá:
Hypotesa 20 čuogguma maŋŋá:

Loahpalaš hypotesa 25 čuogguma maŋŋá:
Mii lei čoalttu siste?

Konklušuvdna

Mo manai du loahpalaš hypotesain?

Guoskevaš sisdoallu

Dán lea/leat čállán Bjørg E. B. Aurebekk.
Maŋemusat ođastuvvon 2019-01-24