Hopp til innhald
Litterære tekstar

Njeevetje-ietnie jïh Rovhtege

Daate soptsese lea gærjeste «Aarporten jïh Åarjel-smaaregen soptsesh» maam Just Knud Qvigstad tjaaleme. Lajla Mattsson Magga lea gærjam daaletje tjaeleme-vuekien mietie tjaaleme.

Njeevetje-ietnie jïh Rovhtege

Akte saemien gåmma guhten nomme lij Njeevetje-ietnie. Dïhte lij akten aejkien vaadtsajamme muerjie-skåakese. Dle bööti laadth-bïekerasse, dle Rovhtegem gaavnesje. Rovhtege onne nïejtetjem meatan utni. Njeevetje-ietnie onne baahtjetjem utni.

Dellie Rovhtege jeahta dan Njeevetje-ietnije (Njeevetje-eatnan): «Sïjhth edtjien tsygkedidh dan mov nïejten jïh dan dov baernien bïjre, gåabpa aerebi dåhkesje muerjie-kåarjem tjöönghkedh dïeves? Jis manne dåhkesjem tjåegkedh mov kåarjem, dellie lea dïhte dov baahtje mov. Jis datne aerebi tjöönghkh dov kåarjem dïeves, dle åadtjoeh utnedh dov baerniem, dle åadtjoeh mov nïejtem aaj.»

Njeevetje-ietnie idtji goh sïjhth gænnah, men Rovhtege eelki muerjieh tjåegkedh. Njeevetje-ietnie aaj tjöönghkegööti. Men Rovhtege suelede burhvieh jïh murhtieh (morhth) jïjtse kåarjen sïjse tjöönghki jïh onne muarjetjh bijjelde. Goh lij Rovhtege dam dorjeme, dle gylje Njeevetje-ietnije (Njeevetje-eatnan): «Båetieh! Vuajnah, manne leam joe tjöönghkeme dïeves mov kåarjem.» Njeevetje-ietnie vaadtsiji Rovhtegen gåajkoe. Njeevetje-ietnie guhte lij tjöönghkeme raajnes muerjieh, dïhte ij leam (ij lij) tjöönghkeme jeenebem goh gaske-mearan dam sov kåarjem. Rovhtege bïksi Njeevetje-ietnien baerniem jïh voelkehti. Njeevetje-ietnie beetsi barre Rovhtegen nïejtine. Njeevetje-ietnie haarmese sjïdti jïh tjyöre. Dellie tjoeveri Njeevetje-ietnie vaeltedh Rovhtegen nïejtem meatan sov hïejmen gåajkoe.

Rovhtege eeli dam Njeevetje-ietnien baahtje; stoerre rïekte væjrere (vijrije) sjïdti; voetjele gedtieh jïh gaajhkh slaaks vijrieh. Biejjege, gosse lij dïhte baahtje båarhte, dle Rovhtege vaarrede, tsååbph jïh hussegh jïh snjearah tjöönghkie gåatan jïh bårra. Dan baahtjen boektelimmie vïjren bearkojste ij leam (ij lij) goh dan snåale guktie dejtie jïjtsese boektelimmie vaejsjide. Baahtje dehtie sov tjidtjeste asvedi, juktie bårra gaajhke ovraajnes beapmoeh.

Akten aejkien dïhte baernie jïjtsasse niestiem leeki; dle mïnniji skåakese. Dle bööti akten bïerje-baahkoje (-baahkose); dle öödtji (åadtjoeji) vuejnedh: soeve berkeste dehtie bïerje-baahkoste; dle vaadtsiji dahkoe. Dellie öödtji (åadtjoeji) vuejnedh, onne gåatetje bïerje gaskesne. Dle vaadtsa dahkoe jïh guatsa riehpienasse ålkolde jïh guavla gåetien sïjse. Dle vuajna aktem gaampel gåmmam jïh akten bra nov (naa) stoerre nïejtetjem. Rigkesne lij jis krovhte gævnjesjeminie. Dle vuajna krovhten sisnie gaampel gaamegh; dle onterde dïhte baernie: «Eah dah almetjh jeatjah beapmoeh utnieh goh gaampel gaamegh?» Dle dehtie sov niesties-voesseste vaalta buejtie-stuhtjem jïh loejhtele riehpenen tjïrrh. Dïhte buejtie-stuhtje gahtji dan krovhten sïjse.

Dle stillie dïhte gaampel gåmma dam nïejtem: «Gåajvoeh bæjjese krovhteste daejtie gaampel gaamegidie: edtjien byöpmedalledh.» Dle veedtsi dïhte nïejte gaavtjen jïh guksien mietie. Goh krovhten gåajkoe bööti, dellie vuajnije: voeje lij vååtjeme. «Tjidtjie, båetieh, vuajnah! Krovhte voejeh vååtje.»
«Datne barre slaarvesth. Gustie gelkies voejeh våatjodh gaampel gaamegistie?»
«Båetieh, vuajnah!» nïejte jeehti. Dïhte gaampel gåmma ojhte veedtsi; dle ojhte dïhte vööjni. Dle dïhte gaampel gåmma tjyöriji; aervide gujht guktie lea gåaradamme, ahte krovhte voejeh våatjoeji. Dle soptseste dïhte gaampel gåmma dan Rovhtegen nïejtese gaajhke dovne, guktie lea gåaradamme, ahte lea satne sov baerniem dasseme: «Datnem jis åadtjoejim altese sæjjan.»

Baahtje lij goltelamme gaajhke dovne, maam dah gööktesh soptsestalligan. Dle dïhte baahtje vaadtsiji våålese gåetien riehpienistie jïh tjaangi gåatan jïh healsohti jïh jeehti: «Manne leam goltelamme dotnen soptsesem; dotnen soptsesen tsegkie die lea datne mov rïektes tjidtjie.» Baahtje njåamohti dan sov tjidtjien tjeapohken bïjre jïh tjuvlesti. Dïhte gaampel gåmma tjyörestalla barre aavoen tjïrreh, juktie satne jïjtse baerniem bååstede öödtji (åadtjoeji). Dle dïhte baernie vaarredi, Rovhtegem bovvesti. Goh debpede bööti, dle soptseste: «Ij leam (ij lij) gujht ontere, juktie manne asvedim dehtie mov mubpide tjidtjeste, juktie dïhte tsååbph jïh hussegh jïh snjearah provhki bårredh.» Dle dïhte baahtje jeahta: «Bööremes manne bovvestem dam Rovhtegen dakterem.» Dle dan baahtjen tjidtjie jeahta: «Baajeh dam veasodh; dam åadtjoen eeledh guktie sijhtien.»

Njeevetje-ietnie jïh Rovhtege, Kjell Roger Appfjell låhka

0:00
-0:00
Lyd: Just Knud Qvigstad , Fylkesbiblioteket i Nord-Trøndelag fylkeskommune / CC BY-NC-SA 4.0