Mij kultuvre jïh identiteete?

Åpne bilde i et nytt vindu

CC BY-NC

Bilde: Science Photo Library, NTB scanpix

Kultuvre dïhte mij almetji gaskem, goh maahtoeh, daajroeh, vuekieh, tjiehpieh, jaahkoeh jïh åssjaldahkh, mah seammalaaketje seabradahkesne. Kultuvre lea guktie mijjieh ussjedibie, dåemiedibie jïh guktie sinsitnine gaskesadtebe. Dïhte gellielaaketje jïh boelveste boelvese jåhta, men tïjjen mietie aaj jorkese. Jïjnje saemien kultuvreste lea vååjnesisnie, goh saemien jielemevuekie, vaarjoeh jïh vætnoeh. Saemien kultuvre leah saemien gïele, joejkeme jïh musihke. Kultuvre aaj dïhte mij ij leah våajnoes, goh almetji åssjaldahkh, jaahkoeh jïh sosijaale njoelkedassh. Mah soptsesh, vaajesh jïh dïejvesh datne maana-baelesne govlih aaj kultuvre.

Mijjieh sinsitnine gaskesadtebe, lustestallebe jïh digkiedibie. Lustesvoete, maam almetjh tuhtjieh luste jïh ij, maahta seammalaakan årrodh seabradahkesne. Dïhte mij almetji åejjiej sisnie ij leah jeatjabidie dan tjïelke goh dam maam almetjh darjoeh jïh jiehtieh. Læjhkan ij leah dan aelhkie guarkedh dejtie gïeh kultuvren ålkoelisnie, eah leah dah dan åehpies dejnie mij almetji gaskemsh dorjesåvva jallh jeahtasåvva. Nimhtie kultuvre lea gellielaaketje goh «sjeavohts gïele», mij aaj kultuvre.

Baakoe identiteete båata latijnen baakoste ‘idem’ mij saemien-gïelesne «dïhte seamma». Mijjieh maehtebe jiehtegem «identiteete» guektien haaran juekedh, almetjen persovneles identiteete jïh sosijaale identiteete.

Gie datne, nïejte jallh baernie, jïh gubpede datne båatah dov persovneles identiteetem hammode. Seamma aaj mehtie fuelhkeste, slïekteste jïh åålmegistie datne leah. Man båeries datne, gusnie jïh guktie datne byjjenamme, mestie datne jïh dov fuelhkie jielieminie jïh mejnie gïehteleminie, aaj dov identiteetem nænnoste. Gïese datne gearoeh, nïejtese jallh baarnan, dov persovneles identiteetem hammode. Dov identiteete aaj maam datne maahtah jïh daajrah jïh guktie datne ussjedh. Lissine maam datne lyjhkh jïh maam lyjhkh darjodh, gïeh dov voelph jïh mah dov ïedtjh. Mah vaarjoeh datne provhkh jïh guktie sïjhth vååjnedh. Mah gïelh jïh smaaregh datne soptsesth jïh guktie dåemedh, gåetesne jïh voelpigujmie. Mah dov mïelh jïh aarvoeh. Gaajhke daate, jïh jïjnje vielie, hammode gie datne jïh gïem sïjhth årrodh.