Feltarbeid: vasskvalitet

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-SA

Bilete: Alf Jacob Nilsen

I denne oppgåva skal de kartleggje vasstilhøva både i overflata og lenger nede i vassmassane i ekskursjonsområdet dykkar.

Næringstilhøva endrar seg gjennom året, både gjennom naturlege svingingar og som eit resultat av menneskeleg aktivitet. Overflatevatnet blir tilført næringsrikt vatn frå havdjupa om våren og hausten, og avrenning av næringsrikt ferskvatn frå jordbruksområde kan òg tilføre næring. Variasjonar i næringsinnhaldet vil ein ofte kunne observere som variasjonar i planktonsamansetjinga, noko som igjen påverkar vassfargen og siktedjupet.

Auka konsentrasjon av karbondioksid i atmosfæren vil føre til at mengda karbonsyre i havet aukar, som igjen fører til at pH-verdien i havet søkk. Det kan ha dramatiske konsekvensar for planktonorganismar og for næringskjedene. I miljøsamanheng er det sentralt å overvake vasskvaliteten.

Vasstemperatur

1. 

   CC BY-SA

   Bilete: Kristin Bøhle

   Bruk termometer og mål temperaturen til overflatevatnet. Noter resultatet.

2. Bruk vasshentaren, og hent ei vassprøve frå litt djupare vatn, om lag 5 meter ned. Mål temperaturen i prøva. Noter resultatet.
3. Ta vare på litt av vassprøva i eit plastglas, som de fyller heilt fullt og lukkar med tett lok. Merk glaset.
4. Hent ei prøve frå endå større djupne, til dømes frå 10 eller 15 meter, og mål temperaturen. Noter resultatet.
5. Ta vare på litt av vassprøva i eit plastglas, som de fyller heilt fullt og lukkar med tett lok. Merk glaset.

pH

CC BY-SA

Bilete: Peter Shanks

For å måle pH-verdien treng de eit elektronisk pH-meter. Elektroden må på førehand vere nøyaktig kalibrert, og de må ha lært å bruke apparatet.

1. Mål først pH-verdien i overflata. La verdien stabilisere seg før de noterer resultatet.
2. Gjer målinga på nytt i ei ny vassprøve for å kontrollere.
3. Bruk deretter vassprøvene de henta i temperaturmålinga. Skyl elektroden med litt av vatnet frå prøva, og mål så pH-verdien. La verdien stabilisere seg før de noterer resultatet.
4. Gjer same målinga for alle vassprøvene de har samla, og ta to parallelle målingar av kvar prøve.

Saltinnhald

Saltinnhald er eit mål på det totale saltinnhaldet i vatnet. Salta vil vere oppløyste i dei iona dei består av. Klorid (Cl^–), natrium (Na⁺), magnesium (Mg²⁺), sulfat (SO₄^2–) og kalsium (Ca²⁺) er nokre av dei vanlegaste. Vi oppgir saltinnhald i promille (‰) eller $$ \frac{g}{kg}$$.

Leiingsevnemålar/konduktivitetsmålar

Når vi bruker ein leiingsevnemålar, måler vi kor stor evne vatnet har til å leie straum. Vatn med høgt innhald av oppløyste salt har høgare leiingsevne enn vatn med lågt innhald av oppløyste salt.

1. Overfør ei vassprøve til eit glas.

2. Mål leiingsevna med ein leiingsevnemålar.

3. Mål temperaturen i vatnet.

4. Gjer dette med vassprøver både frå overflata og frå andre djupner for å kunne samanlikne.

5. Berekn saltinnhaldet ved å bruke ein kalkulator på nettet.

Conductivity to Salinity Conversion

Densimeter

Med eit densimeter kan vi måle vasstettleiken og rekne om til saltinnhald. Vatn med høgt saltinnhald har høgare tettleik enn vatn med lågt saltinnhald.

CC BY-SA

Bilete: Peter Shanks

1. Fyll målesylinderen med éin liter vatn.
2. Mål først temperaturen på vatnet nøyaktig, og noter.
3. La densimeteret flyte i målesylinderen, og les av eigenvekta til vatnet nøyaktig på skalaen. Noter.
4. Gjer dette med vassprøvere frå overflata og frå andre djupner for å kunne samanlikne.

Vassfarge

Fargen på sjøvatnet er avhengig av miljøforholda. Om våren og hausten, når oppblomstringa av planteplankton er på sitt høgaste, kan vatnet vere grønt eller brunt, mens det om vinteren ofte er krystallklart.

1. Fyll ein blank målesylinder eller eit begerglas med sjøvatn, og set det på eit kvitt underlag.
2. Fyll ein annan, lik målesylinder (eller eit begerglas) med destillert vatn. Sjå ned i målesylindrane rett ovanfrå.
3. Skildre fargen på sjøvatnet når de samanliknar med fargen på det destillerte vatnet. Ta bilete, eller skildre.
4. Gjer det same med vassprøver henta frå ei eller fleire andre djupner.

CC BY-SA

Bilete: Alf Jacob Nilsen

Ein annan måte å registrere vassfarge på er å bruke ei sikteskive:

• Senk sikteskiva til ho forsvinn.
• Registrer kor djupt dette er, og hal skiva halvvegs opp til overflata. Fargen vatnet over sikteskiva har no, kan brukast som eit godt mål på vassfarge.

Siktedjup

Når de skal måle siktedjup, er de avhengige av å vere ein stad der det er ganske djupt, helst djupare enn 15 meter.

1. Bruk ei 30 cm brei kvit skive som er festa på eit tau eller ein vaier. Tauet har knutar for kvar meter og eit lodd i enden under skiva.
2. Senk skiva ned i vatnet heilt til ho akkurat forsvinn, og trekk ho så litt opp til de så vidt kan sjå ho. Talet på meter de har senka tauet, er lik siktedjupet.