Med livet i hendene

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC

Bilete: Odd Steinar Tøllefsen

Dei siste tiåra har Noreg delteke i fleire FN- og NATO-leda militære operasjonar, og soldatane blir ofte stilte overfor store moralske spørsmål og dilemma. Frank er tidlegare soldat og har lang erfaring frå norske militære operasjonar i utlandet. I denne podkasten beskriv han ein dramatisk episode frå tida si som soldat.

• Når er det riktig å drepe?

• Kva er ein god soldat? Nemn minst tre eigenskapar ein god soldat bør ha.

Heilt personleg

Etisk dilemma: Med livet i hendene

Kva får ein norsk FN-soldat til å senke maskingeværet og forsøkje å roe ned rusa og tungt væpna motstandarar? Dei siste tiåra har Noreg delteke i fleire FN- og NATO-leia militære operasjonar, og sold...Vis meir

Tekstversjon

1x

0:00

-0:00

CC BY-SA

Podkast: Moderne Media

Begrensa bruk

Bilete: Freepik.com

1. Når Frank kjem til kontrollposten møter han to truande soldatar frå dei lokale sikkerheitsstyrkene. Dei er sinna, tungt væpna, rusa, og den eine av dei har fingeren på avtrekkjaren av maskingeværet sitt. Vurder om Frank har rett til å skyte i denne situasjonen. Bruk desse to moralske perspektiva:
   
   1. Konsekvensetikk. Kva ville konsekvensane ha vore viss Frank hadde skote?
   2. Pliktetikk. Kva slags moralske plikter har Frank i denne situasjonen?
2. Frank står ansikt til ansikt med to væpna soldatar frå dei lokale sikkerheitsstyrkene. Han vel då å vende maskingeværet vekk for å roe ned situasjonen og snakke med soldatane. Vurder denne handlinga ut frå eit konsekvensetisk og pliktetisk perspektiv.
   
   1. Kva for konsekvensar trur de Frank først og fremst tek omsyn til? Konsekvensane for seg sjølv, soldatane frå dei lokale sikkerheitsstyrkene, hans eigne kameratar og/eller oppdraget?
   2. Kva for plikter trur de Frank tar omsyn til i denne situasjonen? Plikta til ikkje å drepe, plikta til å ta vare på seg sjølv, lojaliteten overfor medsoldatane eller plikta til å ta vare på freden i området?
3. Vurder Frank si historie ut frå eit dydsetisk perspektiv.

   1. Kor viktig er den enkelte soldaten sin karakter og individuelle dømmekraft i ein slik situasjon?

   2. Kva for betyding har fellesskapen og treninga med dei andre soldatane?

   3. Ifølgje Aristoteles’ dydsetikk er mot den gylne middelvegen mellom feigskap (for lite mot) og dumdristigheit (for mykje mot). Diskuter om Frank fann den gylne middelvegen i dette dømet.

4. Skriv ei kort oppsummering. Kva for etiske perspektiv er viktigast for å forstå Frank sitt val? Er du einig i Frank sin handlemåte, eller er det noko han burde gjort annleis?